رتبه بندی فیلم‌های “جیم جارموش” (Jim Jarmusch)

“جیم جارموش” یکی از محبوب‌ترین و تاثیرگذارترین کارگردان‌های سینمای آمریکاست، صدایی منحصربه فرد که بازیگران و ژانرها را با نگرش پوچ گرایانه و طنز تلخش شکل می دهد. این کارگردان در طی چهار دهه فیلمسازی توانست در دنیای سینمای مستقل برجسته‌ترین کارها را ارائه دهد، که فیلم‌های کلاسیک مدرن سیاه و سفید، آنتولوژی و فیلم‌های کم بودجه را شامل می شود. در کارنامه او تحسین و تاثیرپذیری از “تارانتینو” بیش از هرچیز حس می‌شود. این شما و این هم تمام کارهای “جیم جارموش”. با پروشات همراه باشید.

13. تعطیلات همیشگی – Permanent Vacation – 1980

مقایسه این کار عجیب و غریب، که از جنبش بدون موج پیروی می‌کند، با فیلم‌های تر و تمیز مستقل و کلاسیک  امروز این کارگردان کار دشواری است، اما صرف نظر از مفهوم و تنها با در نظر گرفتن آن به عنوان اثری هنری، شکی نیست که “تعطیلات همیشگی” یکی از حشوترین و غیرقابل تماشاترین آثار اوست. این فیلم مدت کوتاهی پس از اخراج جارموش از دانشگاه نیویورک ساخته شد. دیالوگ‌ها و پیچیدگی داستان، نگرش جارموش به نظم را نشان می‌دهد که در کار بعدی او مورد توجه بیشتر قرار می‌گیرد. شاید اگر این فیلم بهتر ساخته می‌شد می‌توانست یک مستند تماشایی باشد.

همچنین بخوانید: 10 فیلم موردعلاقه مارتین اسکورسیزی (Martin Scorsese) در تاریخ سینما

12. مرده‌ها نمی نمیرند – The Dead Don’t Die – 2019

متاسفانه آخرین کار جارموش در حیطه کارگردانی، کاری در حد متوسط است. فیلمی طنز اما به طرز خسته کننده‌ای یکنواخت با موضوع زامبی که تنها طنز تلخ و انتخاب ستارگان (“مری” (Murray)، “ویتس” (Waits)، “سونی” (Sevigny)، “بوشمی” (Buscemi) ) فیلم را قابل تحمل کردند. به بیان ساده، رویکرد خود ارجاعی جارموش به فیلم کمکی نمی‌کند و در مقایسه با “شان می‌میرد” (Shaun of the Dead) محصول 2004 اثر “ادگار رایت” (Edgar Wright) که کاری قوی‌تر و احساسی‌تر است و تا همیشه اثر درخشان ژانر کمدی- ترسناک باقی می‌ماند، کاری متوسط به نظر می‌رسد. این اثر در برابر گرایش طعنه آمیز و کنایی “همه ما زامبی هستیم” “جورج رومرو” (George A . Romero) که بیش از پنجاه سال قبل ساخته شد، حرفی برای گفتن ندارد و در میان کارهای سینمایی جارموش، فقط اثری غیرضروری و ناامیدکننده است.

11. قهوه و سیگار – Coffee and Cigarettes – 2003

در حالی که “قهوه و سیگار” محصول 2003 کاری کوچک و معمولی به نظر می‌رسد اما در پشت صحنه یکی از جاه طلبانه ترین پروژه‌های جارموش محسوب می‌شود. مجموعه یازده تایی فیلم کوتاه که در طی 17 سال فیلمبرداری شدند و “استیو کوگان” (Steve Coogan)، گروه “وایت استرایپس” (The White Stripes) و خواننده رپ “وو-تنگ کلن” (Wu – Tang Clan) در آن حضور دارند. این کار قطعاً منحصر به فرد است، اما برخلاف آنتولوژی های نظیر “شب روی زمین” (Night on Earth) و “قطار مرموز” (Mystery Train) محدودتر بوده و چیزهای زیادی را از قلم انداخته است. با این که برخی کارها با دیالوگ‌های فریبنده و برخی دیگر با انتخاب بازیگران نوآوری به خرج می‌دهند و به اثری سرگرم کننده تبدیل می‌شوند، بسیاری دیگر با پوچی کامل و شکست به پیش می‌روند. اگر از طرفداران جان سخت سبک فیلمنامه نویسی راحت و محاوره‌ای جارموش هستید، پیشنهاد می‌کنیم یک بار این فیلم را تماشا کنید، در غیر این صورت ارزشش را ندارد.

10. مرد مرده – Dead Man – 1995

برای بسیاری از طرفداران، این جایگاه برای “مرد مرده” بسیار پایین است، البته حق هم دارند. چون فیلمبرداری سیاه و سفید “رابی مولر” (Robby Muller)، موسیقی متن با گیتار الکتریکی “نیل یانگ” (Neil Young) و  ترکیب فنی این اثر وسترن از جارموش تحسین برانگیز است. با این حال زمانی که نویسنده – کارگردان سعی کرد در این اثر متفاوت سبک معمول خود را به کار ببرد، اوضاح بهم ریخت. داستان تا حد زیادی یکنواخت است و هرگز به طور کامل از تم شاعرانه و معنوی فیلمنامه بهره کامل برده نشد. تمام این‌ها را به داستان مردی اضافه کنید که هم سفید پوست است هم بومی آمریکا! تا متوجه شوید چه اثری از آب درآمده.

9. مرزهای کنترل – The Limits of Control – 2009

یک فیلم ناموفق که نمی‌توان ضعف‌هایش را پنهان کرد. فیلمی با تن و درون مایه خاموش، که بازیگر اهل ساحل عاج “ایزاک دو بانکوله” (Isaach De Bankole) به عنوان شخصیت اصلی بی نام این داستان در حال سفر به اسپانیاست و جارموش در این 116 دقیقه از فیلم، افکار او را به تصویر می‌کشد. زمانی که این فیلم به طرزی مینیمالیسم قدم زدن‌های درون خیابان و اتاق‌های خالی هتل را با دوربین فوق العاده “کریستوفر دوئل” (Christopher Doyle) ثبت می‌کند، برتری خود را نشان می‌دهد. اما وقتی جارموش با سبک مغرورانه و چاپلوسانه‌اش پیش می‌رود حتی ورود افرادی نظیر “بیل مری” (Bill Murray) و “تیلدا سوینتن” (Tilda Swinton) هم به فیلم کمک نمی کنند. در غیر این صورت فیلم می‌توانست به معمایی چالش برانگیز تبدیل شود. شاید عده‌ای به دلیل سبک تجربی فیلم آن را تماشا نکردند. چون فیلم‌های موفق دیگری در همین سبک ساخته شده اند.

همچنین بخوانید: معرفی بهترین فیلم‌های یاکوزا که شاید ندیده باشید

8. تنها عاشقان زنده ماندند – Only Lovers Left Alive – 2013

اولین کار دیجیتالی جارموش، اثری خون آشامی به نام “تنها عاشقان زنده ماندند” می‌باشد که به دلیل طنز و حالت کنایی کمتری که داشت، در ژانر آرت هاوس سینما به موفقیت رسید. این اثر با وجود ریتم داستان و مشکلات ساختاری فیلمنامه و همچنین پالت بصری که نتیجه همکاری کارگردان با “رابی مولر” (Robby Muller) است، به موفقیت رسید و “تیلدا سوینتن” یکی از دلپذیرترین و اسرازآمیزترین اجراهای کل حرفه‌اش را به نمایش می‌گذارد. به بیان دیگر این اثر، به معنای واقعی یک کار ترکیبی است.

7. عجیب‌تر از بهشت – Stranger Than Paradise – 1984

“عجیب‌تر از بهشت” لحظه‌ای مهم برای سینمای مستقل می‌باشد، البته شاید در سال 2020 نتوانیم تأثیر این فیلم بلند جارموش را درک کنیم. این فیلم به اندازه‌ای برجسته و متفاوت است که گویی کارگردان دیگری آن را ساخته است. نقش آفرینی و موسیقی متن “جان لوری” (John Lurie) یک اثر کلاسیک لذت بخش ساخت که شخصت پردازی خوبی دارد اما متاسفانه در طول کار به خوبی از آنها استفاده نشده. اگر یکی از طرفداران پر و پا قرص کارهای اخیر جارموش هستید، پیشنهاد می‌کنیم این فیلم را تماشا کنید.

6. گل‌های پرپر – Broken Flowers – 2003

گاهی اوقات فروش بالا نشانه خوبی است و “گل‌های پرپر” محصول 2003 نمونه بارز آن می‌باشد. این فیلم که دو سال پس از اثر ناامید کننده “قهوه و سیگار” ساخته شد، گرایش جارموش برای به تصویر کشیدن تنهایی از لنز داستانی کمدی-رمانتیکش را به تصویر می‌کشد. در این داستان شخصیت “دان جان” با بازی “بیل مری” به خانه چهار دوست دختر سابقش می‌رود تا مادر پسر نوجوانش را پیدا کند. روایت کلاسیک داستان به سبک کارگردان نزدیکی بیشتری می‌کند، به نظر می‌رسد شخصیت اصلی و کارگردان هردو از تجربه دنیاهای متفاوت لذت می‌برند.

5. گوست داگ: سلوک سامورایی – Ghost Dog: The Way of the Samurai – 1999

“گوست داگ: سلوک سامورایی” اولین و موفق‌ترین کار تکنیکی و خوش ساخت جارموش می‌باشد و فیلمی جالب و جذاب است. این فیلم با نقش آفرینی جادویی “فارست ویتاکر” (Forest Whitaker) هم به فیلم‌های سامورایی “کوروساوا” (Kurosawa) و هم به فیلم‌های جنایی “ژان-پیر ملویل” (Jean – Pierre Melville) (خصوصاً فیلم “سامورایی” (Le Samourai) محصول 1967) کنایه می زند و این موضوع کاملاً مشخص می‌باشد. این فیلم با وجود استفاده از عناصر فیلمنامه پست مدرن حس آشنایی دارد، و دیالوگ‌هایش به یادماندنی هستند. این اثر نیز مانند “گل‌های پرپر” عناصر مختلفی دارد، اما به خاطر خوش ساخت بودن، موضوع و البته موسیقی متن فوق العاده اش برجسته شد.

همچنین بخوانید: 23 فیلم برتر درباره جاده و سفر که می‌توانید در تابستان تماشا کنید

4. پترسون – Paterson – 2016

قطعاً فیلم‌های قرن بیست و یکم جارموش پر از کنایه و خودارجاعی هستند، اما این کارگردان در سال 2016 برای لحظه‌ای کوتاه نشان داد که چطور می‌تواند با وجود حفظ فرم، وضعیت انسان را به طور جالبی محک بزند. داستان “پترسون” تقریباً ساده است و نبود روایت گیج کننده نه تنها مشکل ساز نیست بلکه نقطه قوت فیلم محسوب می‌شود. کارگردانی، نقش آفرینی‌های قابل درک، و فیلمبرداری “فردریک المز” (Frederick Elmes)  همگی با هم ترکیب شدند و سبکی تازه را به وجود آوردند که اشعار شخصیت اصلی با بازی “آدام درایور” (Adam Driver) را به زیبایی هر چه تمام‌تر به تصویر می‌کشد.

3. قطار مرموز – Mystery Train – 1989

“جیم جارموش” معمولاً فیلم‌های ادبی نمی‌سازد، اما در “قطار مرموز” داستانی نمادین ساخت که به طرزی سرگرم کننده و عالی ساکنان تنها و توریست‌های  تنسی را در قالب داستان‌های کوتاه و جالب بررسی می‌کند. “جو استرامر” (Joe Strummer) آهنگساز اصلی گروه “کلش” (Clash) به طرزی جذاب و دلفریبانه در این فیلم نقش آفرینی کرده و فضایی سرگرم کننده و آرام را رقم می زند. همین باعث شده این اثر به یکی از بهترین فیلم‌های جارموش تبدیل شود. شخصیت‌ها چه توریست‌های آسیایی باشند یا افراد محلی مشکوک، درهرصورت میبینیم که تاریخ و میراث به جا مانده چگونه می‌توانند یک شهر را نابود کنند. داستان در هتلی اطراف شهر اتفاق میفتد، سه داستان که به طریقی به هم متصل می‌شوند و یکی از بهترین فیلم‌های جارموش را عرضه می‌کنند.

2. شب روی زمین – Night on Earth – 1991

یک فیلم ادبی دیگر که چهار بخش دارد و درباره داستان عجیب چهار راننده تاکسی است که در چهار شهر در رفت و آمد اند: نیویورک، لس آنجلس، رم و هلسینکی. هر داستان جذابیت خود را دارد و بازیگران در هر بخش بازی عالی و خلاقانه‌ای از خود به نمایش می‌گذارند. در این فیلم جارموش موفق شد ارتباط فرهنگی بی ضرری را در فیلم القا کند. محیط لس آنجلس، هرج و مرج نیویورک، کشمکش‌های دینی در رم، و افسردگی هلسینکی همگی با وقار، شکوه و جذابیت به تصویر کشیده شده‌اند. این اثر همزمان یکی از بهترین کارهای جارموش بوده و یکی از درخشان‌ترین نمونه‌ها از یک فیلم ادبی خوب می‌باشد که برای بررسی شگفتی آور ارتباط انسان‌ها با یکدیگر در شهرهای مختلف، داستان‌های مختلفی را روایت می‌کند.

1. مغلوب قانون – Down By Law – 1986

این فیلم اثری هوشمندانه درباره فرار از زندان است که “رابی مولر” (Robby Muller) با فیلمبرداری بی نظیرش در آن؛ خیابان‌ها و باتلاق‌های نیو اورلئان را به قشنگ‌ترین زمینه برای شخصیت‌های داستان تبدیل کرده و آن را به زیبایی هر چه تمام‌تر به تصویر کشیده است. “تام ویتس” (Tom Waits) مانند همیشه بازی جذاب خود را به نمایش می‌گذارد و الهام از “سگ‌های بارانی” (Rain Dogs) در صحنه‌های مربوط به او واقعاً الهام بخش است. “جان لوری” (John Lurie) از اولین کار ضعیفش که در “عجیب‌تر از بهشت” دیدیم پیشرفت‌هایی داشته و “روبرتو بنینی” (Roberto Benigni) به عنوان شخصیتی بدین و متکبر فوق العاده بازی می‌کند. “مغلوب قانون” فیلمی کلاسیک از سینمای مستقل دهه 80 است که در تاریخ سینما جایگاه خود را پیدا کرده و در رده بندی ما جایگاه اول را کسب کرده است.

همچنین بخوانید: معرفی 50 فیلم برتر سال 2016 از دید مخاطبین و منتقدین

امیدواریم از مطالعه این مقاله لذت برده باشید. منتظر شنیدن نظراتتان هستیم!