چگونه فیلم کوتاه خود را نوشته، کارگردانی و تدوین کنید

آیا تابه‌حال خواسته‌اید فیلم خود را بسازید؟ شاید نوشتن، کارگردانی کردن و تدوین فیلم خود مشکل باشد اما باعث می‌شود که خودتان بر همه‌چیز کنترل داشته باشید. برای انجام این کار باید حسابی خود را آماده کرده و بدانید که این کار سرگرمی‌های زیادی به همراه دارد. پس دوستان خود را خبر کرده، یک دوربین برداشته و فیلم خود را بسازید!

از آن جایی که در وب فارسی راهنمای جامعی برای آموزش عملی و گام به گام فیلمسازی وجود ندارد از این رو بر آن شدیم تا آموزش زیر را برای شما که دوست دارید احتمالا اولین فیلم کوتاه خود را بسازید و نمیدانید از کجا  شروع کنید تهیه کنیم. این آموزش همچنین برای تمام افرادی که سابقه کارگردانی، نویسندگی و تدوین نیز دارند مفید خواهد بود. توصیه ما این است در صورتی که هیچ زمینه قبلی از فیلمسازی ندارید این آموزش را حداقل 3 بار مطالعه کنید. در نهایت نظرات شما باعث دلگرمی ماست 🙂

گام اول: نوشتن فیلمنامه

1. ایده اصلی را پیدا کنید. معمولاً یافتن ایده اولیه دشوار است، مگر اینکه به‌اندازه یک اقیانوس خلاقیت داشته باشید. بااین‌حال یافتن ایده مناسب چندان به خلاقیت هنری مربوط نیست. یک جمله مناسب پیدا کنید تا بر اساس آن ‌یک فیلم بسازید، مانند جملاتی که در فیلم‌ها می‌شنوید. گره اصلی داستان، شخصیت‌ها، و یا موضوع داستان چیست؟ در هنگام برنامه‌ریزی این موارد را به یاد داشته باشید:

• هرچه کمتر، بهتر – اگر قرار است خودتان این فیلم را بسازید، باید بدانید که شخصیت بیشتر، لوکیشن اضافی، و جلوه‌های ویژه به بودجه و فعالیت‌های بیشتری نیاز دارند.
• به دنبال چه ژانری هستید؟ کمدی؟ علمی تخیلی؟ درام؟ زمانی که ژانر موردنظر را انتخاب کردید می‌توانید درباره طرح داستان و شخصیت‌ها نیز فکر کنید.
• کدام ترکیبات سینمایی را تابه‌حال ندیده‌اید؟ شاید ساده‌لوحانه به نظر برسد اما بیشتر فیلم‌ها در مواقع از ترکیب فیلم‌ها، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ساخته شده‌اند. برای مثال، “گرگ‌ومیش” (Twilight) یک رمان خون‌آشامی و عاشقانه است. آیا تابه‌حال یک فیلم وسترن کمدی دیده‌اید؟ یا یک فیلم علمی تخیلی فانتزی چطور؟ چگونه می‌توانید علایق خود را به شکل‌های غیرمنتظره در کنار هم قرار دهید؟
• در کدام قسمت تجربه کسب نموده‌اید؟ آیا می‌توانید یک روز عادی زندگی یک کارمند اداری را نشان دهید؟ یا اینکه درباره دیسک گلف بیش از هر فرد دیگری اطلاعات دارید؟ آیا دراین‌باره فیلم‌هایی ساخته شده است؟
• از فیلم‌های موردعلاقه خود الهام بگیرید. معمولاً جملات مهم فیلم‌های مطرح در سایت‌های آنلاین موجود هستند. می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
  

  

2. شخصیت‌های خود را خلق کنید. شخصیت‌ها داستان را به جلو می‌برند. معمولاً تمام داستان‌ها درباره شخصیتی است که می‌خواهد به چیزی دست پیدا کند اما موفق نمی‌شود. سپس فیلم اتفاقاتی را که در این مسیر برای شخصیت رخ می‌دهد را به تصویر می‌کشد (به دست آوردن دختر موردعلاقه، نجات بشر، فارغ‌التحصیلی و غیره.) برای بیننده شخصیت‌ها مهم هستند نه فیلم شما، بنابراین پیش از ابتدا باید به شخصیت‌های خود خوب فکر کنید. شخصیت‌های مناسب:

• پیچیده هستند. شخصیت‌های مناسب تک‌بعدی نیستند و نمی‌توان آن‌ها را به‌عنوان یک مرد خشمگین یا قهرمان مقتدر، تعریف کرد، بلکه چندین بعد شخصیتی دارند.
• انگیزه و ترس دارند. یک شخصیت مناسب انگیزه‌ای دارد که نمی‌تواند به آن دست پیدا کند. توانایی یا عدم توانایی آن‌ها در رسیدن به این خواسته و غلبه بر ترس (ترس از فقر، تنهایی، مکان‌های بسته، عنکبوت و غیره) گره داستان را ایجاد می‌کند.
• مأموریت خاصی دارند. یک شخصیت مناسب نمی‌تواند بیکار بنشیند، زیرا داستان حول محور او می‌چرخد. یک شخصیت مناسب تصمیماتی اتخاذ می‌کند که داستان را جلو می‌برد (لوئلین، “جایی برای پیرمردها نیست” (No Country for Old Men))، گاهی اوقات هم در صحنه‌های مختلف تصمیمات مثبت و منفی مختلف اتخاذ می‌شود (حقه‌بازی آمریکایی (American Hustle)).
  

  

3. نقاط اصلی داستان را طرح‌بندی کنید. برخی افراد دوست دارند شخصیت‌ها و طرح داستان را مشخص نموده و سپس نوشتن را آغاز کنند. تمام فیلم‌نامه نویسان بر این باورند که 5 نقطه اصلی داستان، یا لحظات اصلی، فیلم را به وجود می‌آورند. تمام فیلم‌ها از این ساختار تبعیت می‌کنند، از “پارک ژوراسیک” (Jurassic Park) گرفته تا “دوستی معمولی” (Just Friends) و “صعود ژوپیتر” (Jupiter Ascending). البته منظورمان این نیست که فیلم‌نامه‌تان از این الگو پیروی کند بلکه این روش کلی کار است. در هر فیلم 5 لحظه اساسی وجود دارد که در دقایق خاصی رخ می‌دهد، اکثر سینماگران از این روش پیروی می‌کنند مگر اینکه برای پیروی نکردن از آن دلیل خاصی داشته باشید.

• شروع کار: شخصیت‌های شما چه کسانی هستند؟ در کجا زندگی می‌کنند و چه چیزی می‌خواهند؟ این موارد 10% ابتدایی فیلم شما هستند.
• تغییر طرح/ فرصت/ گره کار: یک اتفاق رخ‌داده و ما را به سمت گره داستان سوق می‌دهد – آرین بروکویچ کار پیدا می‌کند، مدرسه “سوپربد” (Superbad) یک مهمانی برگزار می‌کند، نئو با ماتریکس (The Matrix) آشنا می‌شود. این بخش یک‌سوم فیلم‌نامه شما را تشکیل می‌دهد.
• نقطه بدون بازگشت: تا این لحظه شخصیت‌ها برای رسیدن به اهداف خود تلاش می‌کنند. اما در نیمه داستان اتفاقی رخ می‌دهد که آن‌ها دیگر نمی‌توانند به عقب بازگردند. شخصیت منفی داستان حمله می‌کند، گلادیاتور به رم می‌رسد، تلما و لوئیز (Thelma and Louise) از اولین فروشگاه دزدی می‌کنند.
• مانع اصلی: از نقطه بدون بازگشت گره‌های داستان بیشتر می‌شود. تمام امیدهای شخصیت‌ها و بیننده از بین می‌رود. در این نقطه است که شخصیت‌های دختر و پسر تمام فیلم‌های کمدی از هم جدا می‌شوند، زمانی که ران برگوندی اخراج می‌شود (Anchorman)، و زمانی که جان مک کلین در “جان‌سخت” (Die Hard) کتک خورده و خون‌آلود است. تا اینجا 75% داستان آماده است.
• اوج داستان: شخصیت‌ها در یک حرکت نهایی تلاش می‌کنند تا به اهداف خود دست پیدا کنند. این قسمت شامل صحنه‌هایی است که شخصیت در لحظات آخر به فرودگاه می‌رسد، حفره‌های نهایی در “پادوی گلف” (Caddyshack) و یا صحنه مبارزه میان قهرمان و شخصیت منفی. پس از پایان نقطه اوج، 10% باقی فیلم‌نامه اتفاقات دیگر را نشان داده و به پایان داستان می‌پردازد.
  

  

4. فیلم‌نامه خود را بنویسید. اگر خودتان فیلم را تولید می‌کنید می‌توانید به هر فرمت نوشتاری که دوست دارید آن را بنویسید. بااین‌حال، نرم‌افزارهای فیلم‌نامه‌نویسی مانند Celtx، Writer Duets و Final Draft، کیفیت‌های مناسب فرمت سازی و ابزار لازم فیلم‌نامه‌نویسی را در اختیارتان قرار می‌دهند. این برنامه‌ها به‌طور خودکار فیلم‌نامه شما را فرمت سازی کرده و به شما نشان می‌دهند که طول فیلم‌نامه باید چه اندازه باشد – یک صفحه فیلم‌نامه فرمت شده برابر یک صحنه 1 دقیقه‌ای است.

• به نکاتی مانند موقعیت، صحنه‌سازی و بازیگران اهمیت بدهید، اما باید تمرکز اصلی خود را بر دیالوگ بگذارید. سپس می‌توانید درباره مواردی مانند دوربین‌ها، بازیگران و مکان فیلم‌برداری، تصمیم بگیرید.
• همچنین باید خود را برای داستان‌نویسی‌ها آماده کنید. مسلماً نمی‌توانید در اولین صحنه تمام شخصیت‌ها، طرح‌ها، موضوع‌ها، طنزها و موارد دیگر را قید کنید. پس از اتمام هر صحنه به فیلم‌نامه بازگشته و آن را با دقت بخوانید. آیا حاضرید این فیلم را تماشا کنید؟
  

  

5. برای بهبود نوشتن خود گروهی آن را مرور کنید. برای داشتن یک فیلم‌نامه خوب و تبدیل آن به فیلم باید آن را درکنار افراد دیگر خوانده و نقد کنید. با گروهی از دوستان یا بازیگران جمع شده و به هرکدام از آن‌ها از 2 یا 3 روز قبل فیلم‌نامه‌ها را بدهید. سپس آن‌ها را دعوت کرده و سعی کنید در کنار هم فیلم را اجرا کنید، هرکدام از آن‌ها به‌جای شخصیت‌ها صحبت نموده و خودتان هم اتفاقات را روایت کنید. جملاتی که به نظرتان نابه جا و نامناسب است را یادداشت نموده، صحنه‌های کوتاه را در نظر داشته و مدت‌زمان خواندن فیلم‌نامه را زیر نظر بگیرید.

• از دوستان/ بازیگران بپرسید که نظرشان چیست؟ کدام بخش را دوست داشتند و از کدام بخش راضی نبودند؟ از آن‌ها بپرسید که آیا به نظرشان شخصیت‌ها به‌اندازه کافی شخصیت‌پردازی شده‌اند یا خیر.
• بهتر است که خودتان فقط گوش دهید. آیا به نظرتان فیلمتان خوب از آب درمی‌آید؟ آیا همان‌طور که آرزو داشتید به نظر می‌رسد؟ بهتر است این موارد را در این مرحله بدانید، نه زمانی که فیلم‌برداری آغاز شده است.

گام دوم: آماده‌سازی برای تولید فیلم

1. از تمام تجهیزات لازم یک لیست تهیه کنید. ساخت یک فیلم به ابزارهای مختلفی نیاز دارد، مانند دوربین، میکروفن و نور. فهرست اقلامی که دارید را تهیه کرده و سپس به دنبال لوازمی که ندارید باشید:

• دوربین: البته که بدون وجود دوربین هرگز نمی‌توانید یک فیلم بسازید. برای ساخت بیشتر فیلم‌ها، حداقل به 2 یا 3 دوربین نیاز دارید. باید گفت که تکنولوژی امروز باعث شده که باوجود حتی یک گوشی iPhone 6 هم فیلم بسازید، بنابراین لازم نیست زیاد خرج کنید. اما باید دقت کنید که برای ساخت فیلم‌های حرفه‌ای باید از دوربینی استفاده کنید که فرمت موردنظر را به شما ارائه دهند (برای مثال 1080i)، وگرنه با هر کات کیفیت فیلم عوض می‌شود.
• میکروفون: اگر درباره بودجه‌بندی مطمئن نیستید، بهتر است که قسمت اعظم بودجه خود را به تجهیزات صدا اختصاص دهید: ثابت شده که بینندگان اول به کیفیت بد صدا پی می‌برند، نه کیفیت پایین فیلم. بااینکه می‌توانید از میکروفون‌های متصل به دوربین استفاده کنید، اما باید بدانید که میکروفون‌های Tascam یا shotgun همیشه ارزش خرید را دارند.
• نور: اگر بتوانید کیت نور 3 یا 5 بخشی داشته باشید بسیار خوب می‌شود. این نورها عملکرد و تنظیمات مختلفی دارند که باعث می‌شوند در شرایط مختلف از آن‌ها استفاده کنید. بااین‌حال 5 تا 10 لامپ و سیم‌کشی کافی می‌تواند نیاز شما را رفع کند. برای نورپردازی صحنه به نور و لامپ‌های مختلف (تنگستن، مات، LED و غیره) نیاز دارید.
• لوازم جانبی ضروری: بر اساس نوع فیلم به کارت‌های حافظه، یک هارددیسک پشتیبان، سه‌پایه، بازتاب‌کننده نور، سیم، نوار سیاه (برای پوشاندن سیم‌ها) و نرم‌افزار کامپیوتری تدوین فیلم، نیاز خواهید داشت.
  

  

2. برای هر صحنه یک استوری بورد (Storyboard) بسازید. استوری بوردها همانند کتاب‌های کمدی هستند، شات اصلی را رسم می‌کنید، سپس دیالوگ‌هایی را که باید گفته شود پایین آن می‌نویسید. می‌توانید نمونه‌های آماده آنلاین را دانلود نموده و سپس در مقابل صحنه مناسب رسم کنید. استوری بوردها همانند چک‌لیست است که در حین فیلم‌برداری به شما کمک می‌کند که بدانید کدام صحنه‌ها را گرفته و در هنگام تدوین فیلم به مشکلی برنخورید.

• هر نمای رسم شده به شات لیست شما تبدیل می‌شود – بنابراین در این لیست تمام زاویه‌های دوربین که برای بازگویی داستان موردنیاز هستند، را خواهید داشت. پس از پایان این استوری بوردها آن را کپی کرده و برای مراجعه مجدد، درجایی قرار دهید.
• نکات مربوط به کات، تغییر و افکت‌های صدا را یادداشت کنید. این تصاویر قرار نیست هنری و بی‌نقص باشند، بلکه فقط داستان فیلم شما را به شکل تصویری نشان می‌دهند.
• شاید انجام این کار خسته‌کننده به نظر برسد اما باعث می‌شود که در زمان صرفه‌جویی کنید، زیرا بعداً ممکن است وقت کم بیاورید.
  

  

3. مجموعه و محل فیلم‌برداری را انتخاب کنید. درباره انتخاب مجموعه موردنیاز ایده‌های مختلفی وجود دارد که تمامشان درست هستند. در صورت امکان می‌توانید مجموعه موردنیاز برای فیلم‌برداری را با خلاقیت خودتان طراحی کنید، اما این کار به زمان و سرمایه نیاز دارد. می‌توانید در مکان‌ها و خانه‌هایی که به آن‌ها دسترسی دارید فیلم‌برداری را آغاز کنید، مانند خانه دوستان یا حیاط پشتی. یا به‌جای آن می‌توانید مکان‌هایی را که دوست دارید اجاره کنید، برای مثال، مجوز فیلم‌برداری در مدرسه، هتل یا پارک را دریافت کنید. همچنین باید اطمینان حاصل کنید که تمام تجهیزات و امکانات لازم را مهیا کرده باشید، زیرا هم خودتان و هم کارکنان دیگر باید ساعت‌ها در آنجا فعالیت داشته باشید.

4. برای کنترل بودجه از لیست تجهیزات و استوری بورد خود استفاده کنید. این بخشی است که شاید تمام فیلم‌سازان از آن متنفر باشند، اما این کار باعث می‌شود که پیش از فیلم‌برداری از بودجه موردنیاز آگاه شوید. مسما نمی‌خواهید نصف فیلم‌برداری را انجام داده و سپس متوجه شوید که برای ادامه آن بودجه کافی در اختیار ندارید. یک بودجه واقع‌بینانه و مناسب را اختصاص دهید. آیا واقعاً به 10 اسلحه نیاز دارید و یا می‌توانید با 2 اسلحه هم کار خود را انجام دهید؟ می‌توانید تعداد صحنه‌های اضافی را کاهش دهید؟ باید بودجه خود را به این زمینه‌ها اختصاص دهید:

• تجهیزاتی که خودتان ندارید.
• لوازم، لباس‌ها و مکان‌ها (برای مثال اجاره سالن یا رستوران).
• دستمزد کارکنان و بازیگران. البته ممکن است که عوامل و یا بازیگران رایگان کار کنند، اما کمتر پیش می‌آید که افراد بیش از یکی دو روز رایگان کار کنند.
• هزینه‌های غذا و حمل‌ونقل برای شما، عوامل و بازیگران.
• باید بدانید که برای فیلم‌برداری حرفه‌ای، شامل دستمزد عوامل و بازیگران، باید روزانه حداقل 5000 دلار بودجه اختصاص دهید.
  

  

5. عوامل و بازیگران موردنیاز خود را استخدام کنید. تا اینجا شخصیت‌ها، شات لیست و تجهیزات لازم را آماده کرده‌اید، حالا باید افرادی را داشته باشید که از آن‌ها استفاده کنند. به روش‌های مختلف می‌توانید بازیگران خود را انتخاب کنید، می‌توانید در روزنامه آگهی دهید، از تئاترها دیدن کنید و یا از دوستان خود کمک بگیرید. درباره کارکنان و عوامل باید این پست‌ها را پر کنید:

• مدیر عکاسی و فیلم‌برداری: این پست مهم‌ترین پست است که مسئولیت دوربین‌ها و نور را بر عهده دارد. زمانی که شما بازیگران را کارگردانی می‌کنید و شات اصلی را انجام می‌دهید، آن‌ها جوانب فنی فیلم را بر عهده دارند. شما به فردی نیاز دارید که لنز، دوربین و نور را بشناسد، حتی دوستتان که به عکاسی وارد است نیز ممکن است بتواند این کار را انجام دهد. باید فردی را پیدا کنید که طراحی نور، موقعیت، دوربین‌ها، تماشای بازیگران، صحنه‌سازی و تمام کارهای دیگر را انجام دهید تا مسئولیت شما کمتر شده و به‌راحتی کارگردانی کنید.
• دستیار کارگردان: شات ها را برنامه‌ریزی می‌کند، اطمینان حاصل می‌کند که شات لیست کامل شده و اگر کارگردان مشغول باشد، صحنه‌هایی را فیلم‌برداری می‌کند. ممکن است به بودجه هم کمک کند.
• اپراتور دوربین و میکروفون: شما بدون داشتن این عوامل نمی‌توانید فیلم بسازید، پس حضورشان الزامی است.
• گریمور: اگرچه ممکن است این کار را هرکسی بتواند انجام دهد، اما شما به فردی نیاز دارید تا در قسمت‌ها و صحنه‌های مختلف این وظیفه را انجام دهد تا گریم بازیگران در صحنه‌های مختلف یکی باشد و بیننده متوجه تغییر نشود. هرروز از لباس‌ها، گریم و صحنه عکس بگیرید تا مطمئن شوید که گریم‌های دیگر نیز به همان شکل باشد.
• مهندس صدا: این فرد به تمام صداهای ضبط‌شده گوش می‌دهد و از درست بودن آن اطمینان حاصل می‌کند، همچنین پس از قرارگیری نور میکروفون‌ها را نصب می‌کند تا دیالوگ‌ها شنیده شوند.
• مجری طرح: پیش از شروع کار محل فیلم‌برداری را بررسی می‌کند و از نوشته شدن و امضای قراردادها و مجوزها اطمینان حاصل می‌کند.
• دستیار تولید: این افراد حضورشان مفید است و کارهای مختلفی از قبیل آماده کردن غذا و قهوه، پاک کردن کارت‌های حافظه و حتی در صورت نیاز نگه‌داشتن دوربین، را انجام می‌دهند. معمولاً تعداد عوامل پشت‌صحنه هرگز کافی نیستند.
  

  

6. قراردادها را امضا کنید. مهم نیست که با چه کسی همکاری می‌کنید و یا چه پروژه‌ای را انجام می‌دهید، به‌هرحال باید قراردادها را امضا کنید. این قرارداد باعث می‌شود که در صورت وقوع اتفاقات ناخواسته، مشکلات حقوقی مربوط به فیلم پیش از تکمیل و مشکلات دیگر، شما را پشتیبانی می‌کند. این مرحله را فراموش نکنید.

• قراردادها در حقیقت روابط دوستی را مستحکم می‌کنند. به‌جای اینکه بعدها بحث کنید می‌توانید به موارد قیدشده رجوع کنید.
• حتماً در قرارداد خود بندهایی را تعیین کنید، مخصوصاً برای بازیگران که ملزم شوند تا پایان فیلم حضور داشته باشند.
  

  

7. برنامه فیلم‌برداری را آماده کنید. اگر واقع‌بینانه نگاه کنیم، با داشتن شخصیت‌های کم و 1 یا 2 لوکیشن، در طول یک روز می‌توانید 5 تا 10 صفحه فیلم‌نامه را فیلم‌برداری کنید. برای صحنه‌های مهم‌تر و دشوارتر ممکن است فقط 2 یا 3 صفحه را فیلم‌برداری کنید. هرچقدر برای فیلم‌برداری زمان بیشتری صرف کنید بهتر است، اما زمان بیشتر برای فیلم‌برداری به معنای مخارج بیشتر است. چگونگی تعادل سازی میان این دو به چند عامل بستگی دارد:

• کدام صحنه‌ها در یک لوکیشن رخ می‌دهد؟ آیا می‌توانید تمام آن‌ها را در یک روز فیلم‌برداری کنید، حتی اگر به ترتیب نباشند؟
• کدام صحنه‌ها شات لیست‌های زیادی دارند؟ فیلم‌برداری این صحنه‌ها در آغاز کار باعث می‌شود که در ابتدای کار این صحنه‌ها را به‌گونه‌ای که دوست دارید فیلم‌برداری کنید.
• آیا صحنه‌هایی وجود دارد که در صورت کمبود زمان/ بودجه از قید آن‌ها بگذرید؟ آن‌ها را بگذارید برای مرحله آخر.
• این برنامه‌ها باید انعطاف‌پذیر باشند، اما هرچقدر بیشتر به آن‌ها پایبند باشید بهتر است.

گام سوم: فیلم‌برداری فیلم

1. از قبل شرایط را برای همه چیز آماده کنید. شما باید اولین نفری باشید که هرروز بر سر صحنه می‌آید و آخرین نفری باشید که از صحنه خارج می‌شود. فیلم‌برداری یک فیلم آسان نیست و باید انتظار اشتباهات و مشکلات را داشته باشید. ممکن است بازیگران بیمار شوند، هوا خراب شود، و صدها تصمیم کوچک و بزرگ (نور، شخصیت‌پردازی، لباس‌ها) که باید هر ساعت اتخاذ کنید. تنها راه فیلم‌برداری موفق این است که پیش از شروع تا حد امکان سخت تلاش کنید.

• شات لیست‌های هرروز را مرور کنید. برای انجام آن‌ها به چه چیز نیاز دارید و در صورت کمبود وقت کدام قسمت‌ها را می‌توانید حذف کنید؟
• با بازیگران تمرین کنید. اطمینان حاصل کنید که بر جملات و نقششان تسلط دارند.
• تصمیمات نورپردازی و دوربین را با مدیر عکاسی هماهنگ کنید.
  

  

2. اجازه دهید همه در ابتدای کار بدانند که اهداف کار چیست. از همان ابتدا تمام افراد را در جریان جزئیات کار قرار دهید. این مسئله برای فیلم‌های کم‌هزینه مهم‌تر است، زیرا ممکن است لازم باشد که برخی از عوامل و بازیگران رایگان کار کنند. اجازه دهید که عوامل و بازیگران در ابتدای فیلم‌برداری هر صحنه در جریان اهداف شما باشند و دراین‌باره از آن‌ها حمایت کنید.

• از قبل برنامه هرروز را در اختیار همه قرار دهید تا آماده باشند.
• عوامل را در جریان جلوه‌های ویژه و حالات موردنیازتان و شیوه‌ای که آن‌ها می‌توانند در خلق آن به شما کمک کنند، قرار دهید.
• برنامه فیلم‌برداری را مرور کنید تا همه نقش خود را بدانند.
  

  

3. صحنه فیلم‌برداری را آماده کنید. صحنه فیلم‌برداری قسمی است که بازیگران در آنجا اجرا می‌کنند و تنها پس از آماده‌سازی این قسمت می‌توانید نور، دوربین و صدا را تنظیم کنید. اگر از قبل به‌خوبی تمرین کرده باشید این کار چندان مشکل نیست، اما در غیر این صورت برای قرار دادن بازیگران در سر جاهایشان، باید زمان بیشتری صرف کنید.

• این کار را تا جای ممکن ساده کنید – بازیگران در خطوط مستقیم راه بروند، ورودی و خروجی‌های ساده قرار دهید و بیشتر از موقعیت‌های قبلی استفاده کنید. قرار است فیلم بسازید و دوربین هم هرلحظه فقط نمای خاصی را می‌گیرد، پس به‌جای حرکت دادن بازیگران، تا حد امکان دوربین‌ها را حرکت دهید.
• می‌توانید بر روی زمین نوارهایی قرار دهید تا بازیگر بداند هر شات را در کجا به پایان برساند.
• برای بهینه‌سازی در زمان می‌توانید با کمک برخی عوامل یا شات لیستی که جزئیات را ذکر کره، از قبل برنامه‌ریزی کنید. اگر درباره صحنه‌سازی هم برنامه‌ریزی کرده باشید کارتان راحت‌تر خواهد بود.
  

  

4. دوربین‌ها را آماده کنید. برای راه‌اندازی، حرکت و استفاده از دوربین راه‌های مختلفی وجود دارد. به همین دلیل است که یک شات لیست، که یک لیست از قبل آماده شده از جایگاه‌های دوربین است، می‌توانید در صرفه‌جویی زمان و هزینه مؤثر باشد. سه زاویه مهم دوربین در یک صحنه دیالوگ، که زمان را صرفه‌جویی می‌کنند، عبارت‌اند از:

• شات های کامل: شات های کامل تمام فعالیت‌های یک صحنه، مانند صحبت کردن شخصیت‌ها، صحنه و حرکات را شامل می‌شود. این شات ها طولانی و عریض هستند و اگر اشتباهی رخ دهد باید صحنه را مجدداً فیلم‌برداری کنید زیرا همه‌چیز را ثبت می‌کند.
• 2 شات (دو دوربین): در بالای شانه هر بازیگر یک دوربین است که به طرف بازیگر قرار می‌گیرد. در این صورت می‌توانید هر بازیگری را که حرف می‌زند را ببینید.
• زمانی که بر روی صحنه بیش از 2 شخصیت دارید، سعی کنید که در یک لحظه 2 شخصیت را نشان دهید، در این صورت برای ضبط دیالوگ آن‌ها تنها به یک دوربین نیاز خواهید داشت.
• برخی از فیلم‌های موردعلاقه خود را با دقت تماشا کنید. برای مثال، یک فیلم چگونه قرار شام دو نفر را نشان می‌دهد؟ در این صحنه می‌توانید به‌خوبی سه زاویه دوربین (یک زاویه از هردوی آن‌ها و میز، یکی از پسر و یکی از دختر) را تشخیص دهید.
  

  

5. نورها را راه‌اندازی و نصب کنید. به یاد داشته باشید که همیشه نورپردازی بیشتر بهتر است. در صورت نور زیاد در مرحله پس از تولید به‌راحتی می‌توان آن را تیره کرد، اما روشن کردن تصویر کیفیت را از بین خواهد برد. بنابراین در صورت امکان نور را افزایش داده و مهم‌تر اینکه آن را ساده نگه دارید. هدف شما باید این باشد که انواع مختلف نور، سایه‌های تیره و عمیق و چند نقطه پررنگ، داشته باشید.

• دوربین خود را در حالت سیاه‌سفید قرار دهید تا نور تصویر را ببینید. اگر تصویر در حالت سیاه‌سفید خوب باشد، پس در حالت رنگی عالی خواهد بود.
• بهترین زبان برای فیلم‌برداری در نور طبیعی، یک ساعت و نیم نزدیک غروب و طلوع آفتاب است. در این زمان نور مناسب و یکدست است، حتی برای فیلم‌برداری صحنه‌های شب هم می‌توانید در این زمان فیلم‌برداری کرده و سپس در مرحله پس از تولید آن را تیره‌تر کنید.
• از نورهای موجود در صحنه استفاده کنید. آیا در تنظیم نور مشکل دارید؟ نور را افزایش دهید و یا نورهای سقف را روشن کنید.
  

  

6. بدانید که چگونه باید کار را آغاز کنید. تکنیک‌های شروع کار از یک صحنه به صحنه دیگر متفاوت است، اما نمی‌تواند از یک شات نسبت به شات دیگر متفاوت باشد. تمرین پیش از فیلم‌برداری باعث می‌شود که هر بار افراد در همان صفحه فیلم‌نامه باشند. در صورت امکان این کار بر عهده دستیار کارگردان است. تمرینات باید این موارد را شامل شوند:

• “فیلم‌برداری آغاز شد، لطفاً سکوت را رعایت کنید!”
• میکروفون‌ها را روشن کنید.
• دوربین‌ها را روشن کنید. پس از روشن شدن آن یک نفر فریاد می‌زند، “سرعت!”
• عنوان، صحنه و شماره برداشت را بخوانید، “فیلم …، صحنه 1، برداشت 2.” اگر کلاکت دارید، آن را کوبیده و یک نفر فریاد می‌زند “شروع!”
• 3 تا 5 ثانیه سکوت.
• “اکشن!”
  

  

7. پس از ضبط صحنه‌ها شات های اضافی هم ضبط کنید. زاویه‌های دیگری را هم ضبط کنید، شات های جالب محیط یا کلوز آپ هایی از چهره، دست‌ها یا لباس بازیگران و صحنه را دوباره ضبط کنید. این شات ها ممکن است 1 یا 2 ثانیه از فیلم را شامل شوند اما برای تدوین مهم هستند. به فیلم‌های موجود نگاه کنید و ببینید که چگونه با کمک این شات های کوتاه و به‌ظاهر بی‌استفاده، نکاتی مانند یک کشش عاطفی یا گذر از یک صحنه به یک صحنه دیگر را نشان می‌دهند. این شات ها را زمانی فیلم‌برداری کنید که بازیگر جملات مربوط به آن صحنه را به‌درستی ادا کرد.

• آیا شخصیت‌ها درباره کیک روی میز گفتگو می‌کنند؟ در این صورت باید فقط یک شات از کیک روی میز را نشان دهید. آیا باید زمان را نشان دهید؟ در این صورت باید ساعت روی دیوار را نشان دهید.
  

  

8. هرروز فیلم خود را مرور کرده و شات لیست خود را ضربدر بزنید. بر اساس زمان و بودجه ممکن است لازم شود که تغییراتی را اعمال کنید، اما باید بدانید حتی کارگردان‌های هالیوودی هم چنین کاری را انجام می‌دهند. پس از پایان هرروز اطمینان حاصل کنید که تمام کارهای آن روز را انجام داده‌اید و بر روی شات لیست خود یک ضربدر بزنید. بنابراین اگر چیزی را فراموش کرده‌اید باید همین حالا بدانید نه 3 ماه بعد که می‌خواهید تدوین کنید.

9. شات های بی رول (B-roll) برداشت کنید. بی رول شات هایی است که بازیگر را شامل نمی‌شود. این شات ها معمولاً در تغییرات صحنه، صحنه‌های آغازی و پایانی و استفاده از لوکیشن جدید، به کار می‌روند. بنابراین دوربین را بردارید و تا جایی که می‌توانید فیلم‌برداری کنید. هدف اولیه شما باید صحنه‌هایی باشد که فیلم را تکمیل می‌کند. برای مثال، در فیلم “مشروب – مستی عشق” (Love Punch-Drunk) شات های بی رول شامل شات های انتزاعی و رنگارنگ است که با وضعیت روانی نگران و گیج شخصیت اصلی، هماهنگ است. در فیلم‌های جاسوسی معمولاً شات های بی رول زیادی از سواحل زیبا، شهرهای شلوغ و مناظر چشمگیر، دیده می‌شود. بی رول به‌صورت زیرکانه و بصری داستانتان را نشان می‌دهد.

• شما هرگز نمی‌توانید به‌اندازه کافی بی رول داشته باشید. در هنگام تدوین شات های بی رول به شما کمک می‌کند که صحنه‌های مختلف را به یکدیگر وصل کرده و یک فیلم کامل بسازید.
• شما باید قبل و پس از پایان یک صحنه شات های بی رول برداشت کنید، زیرا این 2 یا 3 ثانیه به‌آرامی بیننده را با صحنه همراه می‌کنند.
  

  

10. هرروز از فیلم خود بک آپ تهیه کنید. در پایان هرروز کارت حافظه خود را خارج کرده و آن را در یک هارد درایو مطمئن ذخیره کنید. این چند دقیقه در پایان هرروز باعث می‌شود در مواقعی که بر اساس اتفاقات فیلمتان را گم کردید، زمان زیادی را به هدر ندهید.

• بیشتر افراد حرفه‌ای بیشتر از یک بک آپ تهیه می‌کنند و پیش از پاک کردن کارت حافظه آن را حداقل بر روی دو منبع ذخیره می‌کنند.
• برای مرتب کردن فیلم خود نیز زمان بگذارید. برای هرروز فولدر مشخصی ساخته و فیلم و صحنه‌های آن روز را در آن پوشه قرار دهید. با این کار فیلم‌برداری و تدوین آن بسیار آسان‌تر خواهد شد.

گام چهارم: تدوین فیلم

1. برای فیلم خود نرم‌افزار تدوین مناسب را انتخاب کنید. در زمینه نرم‌افزارهای تدوین فیلم با گزینه‌های متعددی روبه‌رو هستیم (که اغلب برنامه‌های تدوین غیرخطی نامیده می‌شوند)، از برنامه‌های رایگان گرفته مانند iMovie و Windows Movie Maker تا برنامه‌های پیچیده و حرفه‌ای مانند Final Cut Pro و Adobe Premier. برنامه‌ای که انتخاب می‌کنید به سلیقه شخصی و پروژه‌تان بستگی دارد:

• نرم‌افزارهای رایگان، مانند iMovie و Windows Movie Maker، برای فیلم‌های کوتاه زیر 20 دقیقه مناسب هستند. آن‌ها برای فیلم‌های طولانی و زوایای مختلف دوربین طراحی نشده‌اند و معمولاً افکت‌های محدودی دارند.
• نرم‌افزارهای پولی، برای هر فیلم‌سازی واجب هستند. اگر در یک صحنه از دوربین‌های متعددی استفاده می‌کنید، به افکت، تغییرات صحنه و دیالوگ‌های یکدست نیاز دارید و یا اینکه صرفاً به دنبال نرم‌افزارهای حرفه‌ای هستید، باید بر روی این نرم‌افزارها سرمایه‌گذاری کنید. در حال حاضر، نرم‌افزارهای برتر عبارت‌اند از، Avid، Final Cut X و Adobe Premier و هرکدام هم قیمت‌های بالایی دارند، چیزی حدود 400 دلار یا بیشتر. بااین‌حال می‌توانید با پرداخت مبالغ کمتری به‌صورت ماهیانه، اشتراک آن‌ها را به دست آورید.
  

  

2. یک صحنه را به برنامه تدوینگر خود اضافه کنید. اگر فیلمتان کوتاه باشد (زیر 20 یا 30 دقیقه)، می‌توانید کل فیلم را یکجا وارد کنید. اما اگر یک فیلم طولانی می‌سازید یا از زوایای مختلفی فیلم‌برداری کرده‌اید، باید هر صحنه را جداگانه تدوین کنید. سپس تنها صحنه‌ها و بی رول‌های مرتبط را وارد کنید.

• اگر در یک صحنه از چندین دوربین استفاده کردید، با کمک گزینه “Sync” تمام آن‌ها را کنار هم قرار دهید. حالت “multi-camera editing mode” دوربین خود را پیدا کنید، این قسمت به شما این امکان را می‌دهد که در یک زمان چندین شات را تغییر دهید. با این گزینه تمام دوربین‌ها هماهنگ می‌شوند، بنابراین دیگر لازم نیست که ببینید هر شات با شات تدوین شده قبلی هم‌زمان است.
  

  

3. برای تنظیم حالت و زمینه صحنه از چند شات اولیه استفاده کنید. اولین شات ها تمرکز اصلی صحنه را به خود اختصاص می‌دهند. در اینجا گزینه‌های زیادی پیش روی شماست که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• شات اصلی: این راه رایج‌ترین راه برای شروع یک صحنه است. این شات تمام بازیگران اصلی، صحنه و لوکیشن را باهم نشان می‌دهد. این صحنه به بیننده کمک می‌کند تا با صحنه ارتباط برقرار نموده و با کات‌های دیگر مشکلی نداشته باشد.
• شخصیت اصلی: چه این شخصیت دیالوگ داشته باشد چه خیر، دنبال نمودن آن به بیننده نشان می‌دهد که باید به این شخصیت توجه کنند، زیرا اتفاقی برای او رخ می‌دهد و یا به حقیقتی دست می‌یابد.
• تنظیم صحنه: با کمک شات های بی رول از اتاق/ محیط، به بیننده کمک کنید تا با لوکیشن ارتباط برقرار کند. این صحنه بیشتر در فیلم‌های ترسناک دیده می‌شود که یک صحنه با 5 یا 6 شات ترسناک از یک اتاق خانه‌ای جن‌زده را نشان می‌دهد.
  

  

4. بهترین برداشت بازیگران را انتخاب کنید. فیلم را مرور کرده و ببینید که کدام صحنه را بیشتر دوست دارید، صحنه‌ای که بازیگران عالی باشند، دیالوگ‌ها طبیعی به نظر برسند و فیلم هم واضح و متمرکز باشد. اگر یک برداشت را پیدا کنید که همه این موارد را داشته باشید، یعنی کارتان عالی است و کارتان سریع‌تر پیش خواهد رفت.

5. زمانی که بازیگران دیالوگ‌هایشان را ادا می‌کنند آن‌ها را نشان دهید. این قانون دشوار و پیچیده نیست، اما همیشه باید از آن تبعیت کنید. با دیدن این صحنه متوجه می‌شوید که نگاه کردن به یک بازیگر در حال تکرار دیالوگ بهتر است یا گوش دادن به او. برای گرفتن این ایده که فوکوس صحنه باید کجا باشد، توصیه میکنیم فیلم‌های دیالوگ محور “شلاق” (Whiplash) یا “خون به پا خواهد شد” (There Will Be Blood) را تماشا کنید.

• اینکه در یک صحنه کدام شخصیت را نشان دهید به احساس خودتان بستگی دارد. کدام شخصیت باید مرکز توجه قرار بگیرد؟ آیا یک بازیگر درباره چیزی واکنش خاصی نشان می‌دهد یا دیالوگ خاصی می‌گوید؟ اگر شما میان آن بازیگران بودید در آن لحظه به کدام بازیگر توجه می‌کردید؟
  

  

6. مشکلات و نقص‌های موجود را با بی رول‌ها و برداشت‌های دیگر پرکنید. گاهی اوقات برداشت موفق ضبط نمی‌کنید و برای جبران آن مجبور می‌شوید چندین برداشت را باهم ترکیب کنید. این اتفاق معمولاً رخ می‌دهد، اما اگر هر دفعه بازیگران برداشت‌های خود را با موفقیت ضبط کرده باشند، چندان دشوار نخواهد بود. این مرحله زمانی است که جزئیات و رنگ را به صحنه اضافه می‌کنید. برای مثال، یک شخصیت ممکن است کیکی روی میز را به کسی تعارف کند و شما می‌توانید شات کیک را حذف کنید. یا در یک صحنه پرخشونت، پیش از رفتن به مرحله دیالوگ، می‌توانید صورت مجرم‌ها را از نزدیک ببینید که عرق کرده و نگران هستند.

• برای تدوین یک صحنه هیچ قانون مشخصی وجود ندارد، البته تا جایی که در درجه اول داستان گفته شود. اجازه دهید که تا جای ممکن تصاویر منظور را برسانند.
  

  

7. زمان‌بندی صحنه را تنظیم کنید تا ریتم آن حفظ شود. تدوین از فاصله‌گذاری و زمان‌بندی تشکیل می‌شود. روال فیلم باید به‌طور طبیعی پیش برود. به همین دلیل است که تدوینگران به‌جای ثانیه‌ها نماهای تکی – شات های میکروثانیه‌ای ثابت که اگر فیلم را متوقف کنید متوجه آن خواهید شد – را در نظر می‌گیرند. به همین دلیل بسیاری از تدوینگران بر روی موسیقی کار می‌کنند، نماها را به‌گونه‌ای تدوین می‌کنند که یک ‌ضرب یا آهنگ را در آن جای‌داده و به صحنه ریتم ببخشند. نباید همیشه فقط به ریتم طبیعی بازیگران روی صحنه اکتفا کنید. اضافه و یا حذف چنین مواردی می‌تواند یک اجرای خوب را به یک اجرای عالی تبدیل کند. برای مثال:

• صحنه‌های کمدی، اکشن و یا پرانرژی، زمان‌بندی سریعی دارند. میان جملات فاصله زیادی وجود ندارد و کلمات تقریباً پشت سر هم تولید می‌شوند. این عامل باعث می‌شود که صحنه سریع و زنده به نظر برسد.
• صحنه‌های تأثیرگذار اغلب کندتر هستند. نماهای ثابت و بی رول بیشتر دیده می‌شود و شات ها بسیار بلند هستند تا بیننده را تحت تأثیر قرار دهند. “12 سال بردگی” (12 Years a Slave) یک فیلم برتر در زمینه تدوین کند است، مخصوصاً صحنه اعدام در اواسط فیلم.
• برای اینکه بیننده متوجه یک تصویر شود باید 3 تا 5 نما را تحلیل کند. به این معنا که اگر می‌خواهید این کارها را به سرعت انجام دهید، فقط بیننده خود را سردرگم می‌کنید.
  

  

8. برای تدوین حرفه‌ای انواع مختلف کات‌ها را یاد بگیرید. تدوین به این معناست که با کمک کات‌ها یک داستان را بیان کنید. به زبان دیگر، یک فیلم مجموعه‌ای از فیلم‌برداری‌های مختلف است که شیوه چیدن آن‌ها در کنار یکدیگر یک فیلم سینمایی را به وجود می‌آورد. به همین دلیل است که در تدوین فیلم کات کردن از یک ویدیو به ویدیوی دیگر اهمیت بسیاری دارد. بهترین کات‌ها کات‌های متوالی هستند، به‌گونه‌ای داستان فیلم را نشان دهید که بیننده متوجه نشود شما از یک صحنه به صحنه دیگر پریده‌اید.

• هارد کات (Hard Cut) – یک کات سریع به یک زاویه دیگر که اغلب در همان صحنه است. این رایج‌ترین کات موجود در فیلم‌ها است.
• اسمش کات (Smash Cut) – یک تغییر ناگهانی به یک صحنه دیگر. این کات برای جلب‌توجه بیننده به کار می‌رود و اغلب در صحنه‌های غافلگیرکننده استفاده می‌شود.
• جامپ کات (Jump Cut) – یک کات ناگهانی در همان صحنه اما اغلب با تغییر زاویه دوربین. این کات‌ها کمتر استفاده‌شده و سردرگمی یا گذر زمان را نشان می‌دهند.
• جی کات (J-Cut) – زمانی که صدای شات بعدی را می‌شنوید اما ویدیوی مربوط به آن را هنوز ندیده‌اید. این کات زمانی استفاده می‌شود که بخواهید دو صحنه با موضوع مشابه را به هم وصل نموده و یا روایت کنید.
• آل کات (L-Cut) – زمانی که ویدیوی شات بعدی را می‌بینید اما صدای آن را نشنیده‌اید. این کات زمانی مفید است که یک شخصیت درباره انجام کاری صحبت می‌کند و سپس آن را انجام می‌دهد، مانند قول دادن و یا خلف وعده.
• اکشن کات (Action Cut) – یک کات در وسط یک صحنه اکشن، مانند این‌که یک نفر در را باز کند، و کات در میان صحنه اکشن پنهان شود. برای مثال، یکی از شخصیت‌ها برای بوسیدن شخصیت دیگر به سمت او می‌رود و زمانی که سرهایشان به هم نزدیک می‌شود، شما به زاویه دیگری می‌روید، که اغلب زاویه شخصیتی است که بوسیده شده.
  

  

9. صحنه‌های فیلم خود را کنار صحنه های بی رول قرار دهید. زمانی که صحنه‌های خود را آماده کردید حالا زمان آن است که آن‌ها را در کنار هم قرار دهید. اگر تمام صحنه‌های خود را به‌عنوان فایل‌های جداگانه تدوین کردید، آن‌ها را در یک پروژه واحد وارد نموده و به ترتیب مرتب کنید. سپس به کمک بی رول، شات های پوشاننده، و شات های گذرا، آن‌ها را به‌صورت متوالی در کنار هم قرار دهید. اگر به زمان‌بندی صحنه توجه کرده باشید، حالا باید به زمان‌بندی فیلم توجه کنید، آیا برای سرعت بخشیدن به کارها می‌توانید صحنه‌ها را عقب یا جلو ببرید؟ آیا برای اینکه تماشاگران بتوانند برای واکنش نشان دادن به لحظات دراماتیک زمان داشته باشند، باید میان صحنه‌ها شات های بی رول بیشتری قرار دهید؟ بنابراین زمان‌بندی بسیار مهم است.

• اکنون بهترین زمان است که از دوست خود بخواهید با شما فیلم را تماشا کند. آیا در جریان فیلم قرار می‌گیرد؟ آیا نکات مهمی از داستان وجود دارند که در فیلم نادیده گرفته شده‌اند و باید برایشان بیشتر زمان بگذارید. آیا در فیلم شما زیاده‌گویی وجود دارد و باید حذف شود؟
• به‌طورکلی، هرچقدر چیزهای بیشتری را حذف کنید فیلم بهتری خواهید داشت. اگر یک صحنه خوب از آب درنیامده و به طرح داستان چیز مهمی اضافه نمی‌کند، بهتر است از شرش خلاص شوید.
  

  

10. برای حرفه‌ای شدن فیلمتان رنگ و صدای فیلم خود را تصحیح کنید. زمانی که فیلمتان آن‌قدر رضایت‌بخش شد که به مراحل انتهایی خود رسید، حالا باید تغییرات نهایی را اعمال کنید. آخرین و مهم‌ترین مرحله ساخت یک فیلم حرفه‌ای، تصحیح رنگ و میکس صدا است. باوجوداینکه دراین‌باره کتاب‌های زیادی نوشته‌شده است، بهترین راه این است که همه‌چیز را هماهنگ نگه دارید – صحنه‌ها نور و رنگ مشابهی داشته باشند، و در هیچ نقطه‌ای از فیلم صدا پایین نباشد و یا به‌سختی شنیده نشود.

• استودیوهای مختلفی وجود دارند که با پرداخت مبلغ مشخصی می‌توانید تصحیح رنگ و میکس صدای حرفه‌ای را انجام دهید. اگر درباره انجام این کار اطلاعی ندارید و می‌خواهید یک فیلم حرفه‌ای بسازید، باید برای رنگ و میکس صدای حرفه‌ای هزینه کنید.
  

  

11. برای نشان دادن داستان فیلم تدوین را انجام دهید، نه برای زرق‌وبرق فیلم. در دنیای سینما صدها فیلم معروف و خوش‌ساخت و زرق و برق‌دار وجود دارد، که ممکن است بخواهید از آن‌ها تقلید کنید. برای مثال، ایده‌های خاص اکشن کوئنتین تارانتینو (Quentin Tarantino) و گای ریچی (Guy Ritchie)، در “داستان عامیانه” (Pulp Fiction) و “قفل، انبار و دو بشکه باروت” (Lock, Stock and Two Smoking Barrels)، توسط فیلم‌سازان دیگر مورد تقلید قرارگرفته است. اما چیزی که این فیلم‌سازان جوان متوجه نبودند، این بود که آن کارگردان‌ها به این دلیل آن ایده‌ها را استفاده کردند که با فیلمشان تناسب داشت. به همین دلیل تدوین‌ها دیگر تأثیر چندانی نداشتند، زیرا صحنه‌های اکشن تمام توجه را به خودشان جلب می‌کردند. در هنگام تدوین، در وهله اول باید اجازه دهید که داستان به‌طور طبیعی خود را نشان دهد. شما بیننده را راهنمایی می‌کنید، اما نباید هیچ اشکالی برجا بگذارید تا باعث شود بیننده شما را نقد کند. بهترین نوع تدوین زمانی است که به چشم نیاید.