رده‌بندی فیلم‌های کریستوفر نولان؛ کارگردان برجسته سینمای هالیوود

فیلم‌های کریستوفر نولان از اولین فیلمش گرفته تا دانکرک کیفیت غیر قابل‌ انکاری دارند. در لیست زیر رده‌بندی تمام ده فیلم او را مشاهده می‌کنید. اما قبل از آن باید یک چیز را مشخص کنیم: هیچ‌کدام از فیلم‌های نولان بد و بی‌کیفیت نیستند. بعضی از فیلم‌های او از بقیه بهترند و همه‌ی آن فیلم‌ها خوب، عالی، یا فراموش‌نشدنی هستند. بعد از اکران شدن فیلم دانکرک تعداد فیلم‌های نولان به ده عدد رسید. فیلم‌سازی نولان حدود بیست سال پیش شروع شد و با ساخت فیلمی ۱۱۰ دقیقه‌ای و سیاه‌ و سفید به هالیوود وارد شد. از فیلم یادگاری و  بتمن آغاز می‌کند گرفته، تا پرستیژ و میان‌ستاره‌ای، نولان در دنیاهای زیادی سفر کرده و داستان‌های زیادی با استفاده از تم‌های شبیه به هم، قوانین سینمایی و ساختار خلاقانه‌ی یکسان تعریف کرده است. فرقی ندارد که شخصیت‌های فیلم‌های او در شهر گاتهام باشند یا در یک کرم‌چاله یا در یک رویا در رویای دیگر باشند، شخصیت‌های فیلم‌های نولان باید با بدترین ترس‌ها و کابوس‌هایشان مواجه شوند تا بتوانند به آزادی و رهایی برسند. در لیست زیر رده‌بندی فیلم‌های این کارگردان را مشاهده می‌کنید. با پروشات همراه باشید.

۱۰. شوالیه تاریکی برمی‌خیزد – 2012 – The Dark Knight Rises

اگر فیلم قبلی این سه‌گانه نبود، شوالیه‌ی تاریکی برمی‌خیزد می‌تواسنت یک فیلم پرطرفدار در ژانر ابرقهرمانی باشد. این فیلم نولان لحظات بسیار جالبی داشت اما در نهایت نتوانست به یک پیروزی بزرگ دست‌ پیدا‌ کند. اگرچه شوالیه تاریکی برمی‌خیزد اثری اگزیستانسیال در قالب یک فیلم ابرقهرمانی بود، روایتی مانند یک بمب‌ساعتی داشت که در نهایت موجب شکسته‌ شدن روایت منطقی دو فیلم قبل از خود شد.

درحالیکه شوالیه‌ تاریکی برمی‌خیزد امضا و سبک خاص نولان را دارد، بیشتر به نظر می‌رسد این فیلم به دست گروهی از متخصصان کمپانی ساخته‌ شده‌ باشد تا خود نولان. موضوعات احساساتی و شخصی که در فیلم‌های بتمن آغاز می‌کند و شوالیه‌ی تاریکی نمایش داده‌شده بود در این فیلم قربانی روایت شدند و همین باعث شد پایان‌ این فیلم مصنوعی به نظر برسد. اما با همه‌ی این تفاصیل هم شوالیه‌ تاریکی برمی‌خیزد هنوز یکی از بهترین فیلم‌های ژانر ابرقهرمانی محسوب می‌شود.

۹. بی‌خوابی – 2002 – Insomnia

بعد از موفقیت فیلم یادگاری، نولان بلیط طلایی ماندگار شدن در هالیوود را به دست‌آورد. با همکاری استیون سودربرگ، نولان توانست جایگاه کارگردانی برای فیلم بی‌خوابی را به دست بیاورد. فیلم بی‌خوابی بازسازی یک فیلم نوروژی محصول سال ۱۹۹۷ بود.

گروه استثنایی بازیگران این فیلم متشکل از آل پاچینو، رابین ویلیامز و هیلاری سوانک به نولان تجهیزات لازم برای ساختن این درام جنایی را داد. اگرچه نولان نسخه‌ی نهایی فیلم‌نامه را نوشت، هیچ‌وقت به عنوان نویسنده‌ی آن شناخته‌ نشد و این موضوع جالبی است زیرا فیلم بی‌خوابی کمترین میزان شباهت به کارهای دیگر نولان را دارد. به‌هرحال این فیلم یک بازسازی است و با اینکه نولان خوب از پس درست کردن آن برآمده به نظر نمی‌رسد که فیلمی اورجینال باشد. اما این فیلم پرتنش است و حالت شومی با خود دارد و نقش‌آفرینی زیبایی از آل پاچینوی بی‌خواب و معذب را هم در خود دارد. شاید بی‌خوابی جز فیلم‌های شخصی و پرمعنی نولان نباشد اما در نوع خود فیلمی دیدنی و زیبا است.

۸. تعقیب – 1998 – Following

این فیلم محل تولد فلسفه‌ی فیلم‌سازی نولان است. فیلم کوتاه تعقیب در بیشتر از ۷۰ دقیقه تمام عناصر سینمای نولان را در خود جای‌ داده‌ است. همه چیز فیلم تعقیب از آهنگ‌های مسحورکننده‌ گرفته تا کلوز‌آپ‌های خفه‌کننده، تا عوض شدن‌های ناگهانی داستان و در خطر بودن شخصیت اصلی، مانند ورکشاپی می‌مانند که در تخیلات نولان جوان برگزار شده باشد.

نولان و اما توماس تمام آخرهفته‌های یک‌سال را برای ساختن این فیلم صرف‌ کردند. آن‌ها بودجه‌ای حدود ۷هزار دلار داشتند که از دستمزدشان کنار گذاشته بودند و نولان فیلم را نوشت و کارگردانی کرد و حتی تدوین فیلم را هم خودش انجام داد. به همین خاطر این فیلم از همه‌ی زوایا امضای سبک خاص نولان را در خود دارد. داستان فیلم تعقیب درگیر کننده و تنش‌زا است و شاید بی‌رحمانه‌ترین داستانی باشد که او تاکنون نوشته است.

۷. یادگاری – 2000 – Memento

نولان توانایی‌های زیادی دارد اما توانایی او در کشیدن تماشاگر به دنیای ذهنی قهرمان داستانش توانایی است که قبل از او کمتر دیده شده‌است. یادگاری تجسم سبک روایت خاص نولان و تصویرپردازی‌های او است. داستان این فیلم به حدی پیچیده و لایه‌لایه است که تا وقتی که روی کاغذ بود به نظر نمی‌رسید حتی قابل فیلم‌برداری باشد. این فیلم زاده‌ی تخیل خود کریستوفر نولان و برادرش جاناتان نولان است و باتوجه به استعداد شگرف این دو برادر در داستان‌گویی حتی این داستان جاه‌طلبانه هم به راحتی و زیبایی تبدیل به یک فیلم عالی شده‌ است.

فیلم یادگاری دو خط زمانی دارد که در پایان فیلم به طرز هنرمندانه‌ای به هم می‌رسند. حس گیج‌شدن مخصوصا توسط نولان ایجاد شده تا بتواند تماشاگران را دقیقا جای لئوناردو شلبی فراموشکار بگذارد. یادگاری فیلمی درگیرکننده و جنون‌آمیز است و هردقیقه‌ی آن ارزشمند و زیبا است.

همچنین بخوانید: معرفی ۱۴ فیلم جذاب و دیدنی شبیه “یادگاری” (Memento)

۶. بتمن آغاز می‌کند – 2005 – Batman Begins

کمپانی برادران وارنر به دنبال کسی بود که بتواند شوالیه‌ی تاریکی را به شکوه سابق خودش برگرداند و کریستوفر نولان با اینکه تنها سه فیلم را در کارنامه‌ی خود داشت برای این کار انتخاب شد تا فیلم بتمن آغاز می‌کند را بسازد. کمپانی وارنر انتخاب خوبی کرده بود و نولان کار کردن با ابرقهرمان‌ها پذیرفت تا بتواند فیلمی قابل همدردی کردن بسازد. نولان با ساخت فیلم بتمن آغاز می‌کند به بتمن و دیگر شخصیت‌های این داستان کامیک‌بوکی شخصیت، انگیزه و دلیل برای تلاش‌هایشان داد و گاتهام را به یک شهر واقعی تبدیل کرد. در کنار موسیقی تحریک‌کننده‌ی هانس زیمر، بتمن این فیلم توانست در پایان فیلم یک قهرمان باورپذیر شود و راه را برای ساخت دنباله‌های فیلم هموار کند.

۵. پرستیژ – 2006 – The Prestige

«حواستون هست؟» نولان از همان اولین جمله‌ی پنجمین فیلمش تماشاگر را به دیدن بقیه‌ی فیلم ترغیب می‌کند. پرستیژ شاید اقتباسی از کتاب کریستوفر پریست باشد اما امضای نولان در سرتاسر آن دیدنی است. حتی نویسنده‌ی کتاب اصلی هم گفته است که از تماشای فیلم لذت برده و حتی با خودش میگفته «چرا این به ذهن خودم نرسید؟»

فیلم با صدای مایکل کین آغاز می‌شود. نولان تمام فیلم را مانند یک حقه‌ی شعبده‌بازی طراحی کرده است: آماده‌سازی، حقه و صد البته ژست آخر. رقابت بین آلبرت انگیر با بازی هیو جکمن و آلفرد بوردن با بازی کریستین بیل چنان شدید است که باعث می‌شود راز درونی فیلم به چشم ما نیاید. پرستیژ فیلمی درگیرکننده است و ادای دینی به شهر لندن محسوب می‌شود که آنطور که به نظرمی‌رسد شهری است که نولان بسیار دوستش دارد.

همچنین بخوانید: معرفی ۱۲ فیلم جذاب و دیدنی شبیه “پرستیژ” (The Prestige)

۴. میان‌ستاره‌ای – 2014 – Interstellar

گران‌ترین و جاه‌طلبانه‌ترین فیلم نولان شخصی‌ترین فیلم او نیز هست. با اینکه داستان فیلم در دورترین نقطه‌های کهکشان می‌گذرد، کل فیلم نولان راجع به رابطه‌ی یک پدر با فرزندنش است. وقتی که نولان برای ساخت موسیقی فیلم سراغ هانس زیمر رفته بود از این آهنگساز خواسته بود که بر اساس دو خط از دیالوگ‌های فیلم یک آهنگ بسازد: یکی از دیالوگ‌های پدر که می‌گفت «من برمی‌گردم.» و دیالوگی از فرزندش که در جواب می‌پرسد «کی؟» و آهنگ ساده‌ای که زیمر بر این اساس ساخت قلب تپنده‌ی فیلم میان‌ستاره‌ای شده است.

فیلم میان‌ستاره‌ای مانند هیچ‌کدام از فیلم‌های بلاک‌باستری هالیوود نیست. این فیلم داستانی ناراحت‌کننده و زنده دارد و در کنار تمام فناوری‌های مکانیکی و سفرهای زمان از طریق کرم‌چاله‌، در واقع راجع به ازدست‌دادن، جدایی و پایان‌ناپذیری زندگانی و حرکت دائمی آن است. بعضی از تماشاگران از زمان طولانی فیلم، احساساتی بودن بیش‌ از حد و پیچیده‌ بودن اصطلاحات علمی آن شکایت دارند. برخی دیگر آن را برداشتی احساساتی از فیلم ادیسه‌ی فضایی کوبریک می‌دانند. اما به لطف بازی محشر متیو مک‌کانهی، جسیکا چستین و مکنزی فوی فیلم میان‌ستاره‌ای توانسته مخاطبان بسیاری را جذب کند و آن‌ها را راضی نگه‌ دارد.

همچنین بخوانید: معرفی ۷ فیلم جذاب و دیدنی شبیه “میان ستاره ای” (Interstellar)

۳. دانکرک – 2017 – Dunkirk

تا به اینجا این درام مربوط به سال‌های جنگ‌ جهانی‌ دوم نولان در صدر جدول بهترین فیلم‌های ژانر خودش قرار دارد و وحشتناک‌ترین فیلم نولان تا به امروز است. با اینکه فیلم در نمایش‌ دادن خشونت محدود‌ شده‌ بود، توانست در نشان‌دادن جهنمی که ۴۰۰هزار سرباز انگلیسی، فرانسوی، کانادایی و بلژیکی مجبور به تحمل‌کردنش شدند موفق‌ عمل‌ کند. تماشا کردن فیلم دانکرک مانند تجربه‌کردن جنگ‌ جهانی‌ دوم بدون ابزارهای فرار سینمایی که به آن‌ها عادت‌کرده‌ایم است. دانکرک فیلمی ۱۰۷ دقیقه‌ای سرشار از تنش و هیجان است و همانطور که خود نولان توصیفش کرده‌است تجربه‌ی واقعیت مجازی بدون هدست مخصوص آن است. در این فیلم داستان‌هایی از چند زاویه به‌ هم‌ می‌رسند و یک کل واحد را تشکیل‌ می‌دهند و در هیچ‌قسمتی از فیلم هیجان فروکش نمی‌کند. کار نولان نه تنها در کارگردانی بلکه در دیالوگ‌نویسی و روایت‌های درهم‌پیچیده‌ هم قابل مشاهده است. برخلاف خشونتی که فیلم دانکرک دارد نمونه‌ی عالی ایستادگی و نجات‌یافتن است.

همچنین بخوانید: معرفی ۱۲ فیلم جذاب و دیدنی شبیه “دانکرک” (Dunkirk)

۲. شوالیه‌ تاریکی – 2008 – The Dark Knight

با ساختن فیلم شوالیه تاریکی نولان به ژانر ابرقهرمانی وارد شد. با اینکه بتمن آغاز می‌کند بهترین فیلم این مجموعه بود این قسمت دوم فیلم بود که سرنوشت آینده‌ی بتمن را مشخصی کرد. کریستین بیل چنان در اجرای نقش بتمن درخشید و ماندگار شد که هنوز هم باورکردن بن افلک در نقش بتمن کار دشواری است. نولان در نقش نویسنده و کارگردان این فیلم شوالیه تاریکی را به یکی از پرتنش‌ترین و هیجان‌انگیزترین فیلم‌های بیست‌ سال اخیر تبدیل کرد. نولان و هیث لجر جوکر بی‌نظیری خلق کردند که درکنار داستان حاشیه‌ای فیلم طبیعت آنارشی را بررسی می‌کرد. جوکر بتمن را به حاشیه‌های تاریک اجرای عدالت کشاند و استانداردهای ضدقهرمان‌ها را برای همیشه تغییر داد. درکنار داستان عاطفی غم‌انگیز ریچل داوس و هاروی دنت، نولان حوادث داستان را بر اساس دنیای واقعی تعریف می‌کند و نشان می‌دهد که با تخلف از قانون و شرارت چه به سر جامعه می‌آید.

۱. تلقین – 2010 – Inception

قوانین پایه‌ای دنیا مشخص هستند: هر عملی عکس‌العملی را به دنبال دارد، خورشید همیشه طلوع می‌کند و فیلم تلقین نباید اینقدر موفق می‌شد. برای همه به غیر از خود کریستوفر نولان این فیلم باید غیرقابل فیلم‌برداری می‌بود. فیلم یادگاری دو خط زمانی و یک ساختار داست ولی داستان فیلم یادگاری درمقابل تلقین تنها یک داستان کودکانه به نظرمی‌رسد و با این حال فیلم تلقین موفق شد.

تلقین فیلم بامعنایی است و همه‌ی واکنش‌های انسانی ممکن را دریافت کرده است. تلقین به حدی درگیرکننده‌ است که ممکن‌ است در روایتش گم‌شوید و شما هم با پذیرفتن ریسک همه‌چیز به لایه‌ی سوم رویا بروید. دام کاب‌ (لئوناردو دی‌‌کاپریو) ماجرای ذهنی پیچیده‌ای را در داستان شروع می‌کند و نولان هم همین کار را با تماشاگران فیلمش می‌کند. او اطلاعاتی را به ما می‌دهد و در لحظه‌ی مناسب فرش را از زیر پایمان می‌کشد و باعث می‌شود هرچه را که تماشا کرده‌ایم زیر سوال ببریم.

تلقین تجسم یک کارگردان در بالاترین درجات فیلم‌سازی است که نه‌تنها سازوکار‌های این رسانه را می‌شناسد بلکه برای لذت خودش با آن‌ها بازی هم می‌کند.

همچنین بخوانید: معرفی ۳۰ فیلم جذاب و دیدنی شبیه “تلقین” (Inception)

امیدواریم از مطالعه این مقاله لذت برده باشید؛ منتظر شنیدن نظراتتان هستیم!