بهترین مستندهای سال 2019 به انتخاب مجله Rolling Stone
از جدیدترین مستند “اسکورسیزی” تا نگاهی کاملاً متفاوت به اولین مردی که روی ماه فرود آمد.
روستایی کوچک در مقدونیه، ویترینی موزیکال در خیابان بلیکر، خط مونتاژ کارخانه‌ای در اوهایو، آرامش دریا، پشت صحنه برنامه دیلن یا جزیره‌ای متروکه که برای بینک 182 منتظر است که هرگز قرار نیست اتفاق بیفتد- بهترین مستندهای 2019 چیزی بیشتر از لحظات یا رویدادها برای نسل‌های بعدی ضبط کرده‌اند. آنها به بیننده اجازه داده‌اند که برای چندین مایل پا جای پای شخصیت‌های مختلف داستان‌ها بگذارد. این فیلم ها به عنوان بهترین‌های سینمای غیرتخیلی، الهام بخش شما خواهند بود، و باعث خواهند شد از رویدادهای پیش رو مطلع، متأثر، هیجان زده، نگران یا وحشت زده شوید. اما هر کدام از آنها باعث می‌شوند تجربه فرد دیگری را مشاهده کنید، چه یک پرورش دهنده زنبور عسل باشد، یا نویسنده‌ای که برنده جایزه‌ای خاص شده و یا نیل آمسترانگ، فرقی ندارد. یک بار مردی دانا این جمله را گفت که فیلم‌ها:”در هنر، بزرگ‌ترین ماشین‌های همدردی هستند.” مستندهای موجود در این لیست این گفته را ثابت می‌کنند.
لیست‌هایی که درباره بهترین‌ها هر سال هستند با میزان محدودی انتخاب روبرو هستند، در نتیجه هر بار بسیاری از آثار خوب به اجبار از قلم میافتند. نمونه‌هایی همچون: “ملت تک فرزندی” (One Child Nation)، اتهام “نافو وانگ” درباره قانون‌های سرسختانه فرزندآوری؛ “مادر سیاه” (Black Mother)، قطعه‌ای تفکر برانگیز و گاهی هتاکانه درباره جامائیکا؛ “دیوید کراسبی: نام مرا به خاطر داشته باش” (David Crosby: Remember My Name)، که درباره خواننده دهه شصت است که خودآزمایی بیرحمانه ای انجام می‌دهد؛ “فیلمبرداری مافیا” (Shooting the Mafia)، که در آن “کیم لونگیتو” به عکاس ایتالیایی “لتیزیا باتاگلیا” نگاهی می‌اندازد؛ “مایلز دیویس: تولد انسانی فوق العاده” (Miles Davis: Birth of the Cool)، رویای یک نوازنده جاز برای ساخت مستندی با اجازه “استنلی نلسون” بزرگ؛ “ترک نورلند” (Leaving Neverland)، جدالی تغییردهنده در شهادت دو بخشی درباره ادعای سوء استعمال “مایکل جکسون”؛ “غار” (The Cave)، که درباره پزشکی سوری است که قربانیان جنگ داخلی سوریه را مداوا می‌کند؛ “خراب کردن پارلمان” (Knock Down the House)، یادآور اینکه شانس و دسترسی زیاد چه نقشی در فیلمسازی غیرتخیلی دارد؛ “شاه ساز” (The Kingmaker)، که باعث می‌شود دیگر هرگز “ایملدا مارکوس” را مانند قبل نشناسید؛ و جدیدترین مستند “مایکل اپتد” به نام “بالای 63 سال” (63 Up). با پروشات همراه باشید.
10. تونی موریسون: قطعاتی که من هستم – Toni Morrison: The Pieces I Am
زمانی که نویسنده “شعر سولمان” در همین ماه آگوست درگذشت، “تیموتی گرینفیلد ساندرز” دیدگاهی جدید و عمیق‌تر و تلخی از خود بیان کرد؛ ناگهان تماشای فیلم با اندوهی بزرگ اجتناب ناپذیر شد. اما دلیل وجود “قطعاتی که من هستم” در لیست این نیست. این عکاس که به مستندسازی روی آورد، نشانه‌های مخصوص خود را دارد- طرفداران سریال “لیست سیاه” (Black List) از “گرینفیلد ساندرز” این امضای مربوط به او را می‌شناسند مانند زمانی که در آن شخصیت با بی طرفی صحبت می‌کند، یا پشت زمینه‌های منحصر به فردی نشان داده می‌شوند- با این حال به خانم “موریسون” آنقدری فضا می‌دهد تا با استفاده از تجربه‌های شخصی خود در برخی قسمت‌ها تغییراتی ایجاد کند. این کارگردان در تاثیرگذاری به صنعت انتشار استعداد خاصی دارد، روش انقلابی او به عنوان یک نویسنده برای انتقال زندگی سیاه بر روی کاغذ به طور کاملاً زیبا و بی عیب، و عادت مختصر گویی که هرگز بیش از نیاز اطلاعات نمی‌دهد، جزئی از آن است. این مستند نمونه ایست از اینکه چگونه باید یک هنرمند را به درستی به تصویر کشید.
همچنین بخوانید: معرفی 14 مستند جذاب و دیدنی که در سال 2020 منتظر انتشارشان هستیم
9. برای سما – For Sama
مستند “واد آل کتاب” ماننده نامه‌ای سرگشاده به دخترش است (که با مستندساز کهنه کار در زمینه مستندسازی تحقیقی “ادوارد واتس” همکاری کرد)، و بینندگان زیادی را جذب خود کرد. پزشکان، قربانیان و غیرنظامیانی که به دنبال پیدا کردن سرپناه هستند، در زیرزمین بخش اورژانس برای مداوا شدن و همچنین در امان ماندن، پناه می‌گیرند. کمی جلوتر به عقب باز می‌گردیم، و درباره شورشی که در سال 2012 در سوریه اتفاق افتاد صحنه‌هایی را تماشا خواهیم کرد؛ وعکس العمل نامطلوب رژیم آل اسد در برابر دانش آموزان و معترضان را خواهیم دید؛ اینکه چگونه “واد” و همراه انقلابیش دکتری به نام “حمزه” عاشق یکدیگر می‌شوند، و کودکشان “سما” در شهری نابود شده به دنیا می‌آید. نگاهی صمیمانه، و از لحاظ احساسی ویرانگر به زندگی در هنگام جنگ، که بسیار به “غار” اثر “فیر فیاد” (شاهکاری دیگر که امسال منتشر شد) شبیه است، و جزئیات کشاکش داستان را در شخصی‌ترین حالت ممکن بیان می‌کند.
8. فیر – Fyre
مردی در باها یک جزیره خریداری می‌کند. او برنامه می‌ریزد تا مجلس رقص و بزن و بکوب بزرگی در آنجا بر پا کند، شامپاین، خاویار داشته باشد، و حتی سوپر مدل‌های بزرگ را دعوت کند. کارهایی در خور افراد ثروتمند با درآمدی تمام نشدنی. اگر درباره جشنوار “فیر” شنیده باشید، پس میدانید در آخر چه اتفاقی خواهد افتاد. مستند “کریس اسمیت” از این رویداد فرهنگی خدشه دار شده جزئیاتی به نمایش می‌گذارد از اینکه چگونه مشتریان بر سر چادر با هم دعوا می‌کردند، و همگی از سرمایه گذاران گرفته تا دستفروشان سرشان کلاه می‌رود. از عجیب بودن این موضوع تعجب می‌کنید، و با دستگیری عامل این کار “بیلی مکفارلند” توسط “هارولد هیل” خوشحال می‌شوید- و بعد مشاهده می‌کنید که چگونه مدرکی دال بر سه هشدار به این جامعه ستیز باعث متهم شدنش می‌شود.
همچنین بخوانید: معرفی 12 سریال مستند جذاب و دیدنی در سال 2019 که باید تماشا کنید
7. کارخانه آمریکایی – American Factory
شش سال پس از بسته شدن کارخانه “جنرال موتورز” در مورین، اوهایو که باعث شد افراد زیادی از نظر اقتصادی سقوط کنند با ظاهر شدن گروه صنعتی “فیو گلس” بار دیگر بارقه‌ای از امید در چشم‌ها نمایان شد. این شرکت چینی عقیده داشت کارگران قدیمی را در کنار کارگران محلی خود استخدام کند تا بتواند در بازار آمریکا جایی برای خود باز کند. بهتر است بگوییم، در بین افراد میان غربی و مدیرانی که از کشور زادگاهشان می‌آمدند اختلافات فرهنگی وجود داشت، با این حال، آنقدر زیاد از حد نبود. و همه چیز خوب بود. “استیو بوگنار” و “جولیا ریچارتز” خود با دستانی پینه بسته از زحمت زیاد به ساخت این مستند پرداختند. این فیلم به عنوان میثاقی از دو شخصیت تغییرناپذیر با دو هویت ملی جداگانه می‌باشد، یکی اساس مشترک شرکت‌های مخرب و دیگری مفهوم اینکه برای برخی فاصله‌ها نمی‌توان پل گذاشت.
6. سرزمین عسل – Honeyland
زنبوری بودن یا نبودن (بازی با کلمات با اشاره به جمله معروف نمایشنامه هملت “بودن یا نبودن”). “تامارا کوتوسکا” و “لومیر استفانو” با مستند خود که برنده جوایز متعدد شد، به کار “هاتیزه موراتوا” می‌پردازند، زنی مسن اهل مقدونیه که آخرین زن زنبوردار اروپاست. همسایگان او نیز عسل جمع می کنند، اما تحت فشارند تا در بازه زمانی کم بیش از میزان طبیعی، عسل بسازند، و برای این کار تمامی اصول سنتی موراتوا را زیر پا می‌گذارند. این مستند نگاهی احساسی و البته اعجاب انگیز به زندگی روستایی دارد، و کابوس اقتصادی را نیز کاملاً جدی نشان می‌دهد. “سرزمین عسل” به خوبی می‌داند که آینده قهرمان زنش و زندگی هماهنگ او به زودی زود رو به انقراض می‌رود. اما هنوز در مقابل دوربینشان و مقام خود را برای لحظه‌ای به تصویر می‌کشد.
همچنین بخوانید: 11 مستند جذاب و الهام بخش که باید تماشا کنید
5. واردا با انیس – Varda by Agnès
“انیس واردا” که در ماه مارچ سال جاری درگذشت، گنجینه‌ای با ارزش از خود بر جای گذاشت، و جای خالی او تا ابد در قلب‌هایمان باقی خواهد ماند. او برای آخرین کارش سخنرانی‌هایی داشت، و چندین بار در مکان‌های عمومی حاضر شد، و این آخرین دفعاتی بود که بینندگان با دیدنش خشنود شدند. این اثر همچنین پرتره‌ای از خود اوست، درسی از تاریخ فیلمسازی، یادآور مسائل گذشته، و قطعه‌ای کامل و عالی برای حرفه‌اش می‌باشد. واردا همه چیز را به تصویر می‌کشد از همسرش “ژاک دمی” تا عشق، هنر، گربه‌ها و نیاز به همکاری، و همه اینها به خوبی به سرمنشایی که او می‌خواسته می‌رسند، یعنی: سینما. واردا می‌گوید:”ما فیلم می‌سازیم تا آن را با بینندگان تقسیم کنیم، چقدر بد می‌شد اگر بینندگان گوش نمی‌داده، و تماشایشان نمی‌کردند.” ما تماشا کردیم، و به لطف سخاوت او توانستیم انسانهای بهتری باشیم.
4. رولینگ تاندر ریوو: مستندی از باب دلین توسط مارتین اسکورسیزی – Rolling Thunder Revue: A Bob Dylan Story by Martin Scorsese
کاری دیگر از “مارتین اسکورسیزی” به همراهی و کمک نتفلیکس که در سال جاری منتشر شد: نگاهی بلند و سرگرم کننده به تور 1975 تا 1976 “باب دیلن”، که این خواننده راک‌اندرول در آن در سالن‌های کوچک و برنامه‌های ماراتون اجرا داشته، و با گریم کابوکی ساختارشکنی کرده و در صدر قرار گرفت. همانطور که کنسرت‌های دیگر گواهی می‌دهند، بسیار گسترده‌تر (و خلاقانه‌تر) از آنچه به نظر می‌آید بوده است، و تنها کاری که کارگردان کرد این بود که فیلم‌های “رنالدو” و “کارلا” را قابل دیدن کند، این مستند همین حالا هم موفقیت آمیز بوده. (نسخه راک آهنگ “باران سنگینی خواهد بارید” واقعاً آگاه کننده است.) در عوض، اسکورسیزی نشانه‌ای از موضوع را دنبال می‌کند، و اینجاست که اسطوره، اسطوره می‌سازد. رهبران را دنبال نکنید، و به کسی چه جلوی دوربین و چه حتی پشت صحنه، اعتماد نکنید. دیلن با خشم می‌گوید:”از رولینگ تاندر هیچ چیزی به یاد ندارم، خیلی وقت است که از آن زمان می‌گذرد، آن موقع من حتی به دنیا هم نیامده بودم!” حرف‌هایی درست‌تر از این شنیده نشدند.
همچنین بخوانید: ۱۰ مستند خارق العاده سینما که احتمالا تاکنون ندیده اید
3. گرم‌ترین آگوست – The Hottest August
در آگوست سال 2017، فیلمساز “برت استوری”، سازنده “زندان از دوازده منظره” (The Prison in Twelve Landscapes) به نیویورک رفت و از شهروندان مختلف- خواهران استوپ، اسکیت بازها پلیس‌های سابق جزیره استاتن، ماهیپیران، اقتصاددان‌ها، و آدم‌های دیگر – درباره نظرشان در مورد آینده سؤال کرد. نتیجه آن نظرات مشابهی بود که همه از ریشه به گاتهام نگاه می‌کردند. اما همه چیز تصویری درهم و برهم از چیزی مبهم بود، که از تأثیر تغییرات آب و هوا گرفته تا اختلاف طبقاتی و سخنان غیرمتمدنانه ما از فیلتری به نام احساس جمعی تشویش می‌گذرد. این موضوع به گونه‌ای همزمان تصدیق کننده زندگی و نابودگرانه است. این مستند نشان می‌دهد که دنیا نه با یک انفجار بلکه با پذیرفتن وضعیتی که نمی‌توان آن را تغییر داد به پایان می‌رسد، صدای گلاویز شدن در یک بازی بیسبال و صدای بسته شدن درهای مترو.
2. گیتارهای خیابان کارمین – Carmine Street Guitars
به خیابان کارمین و بلیکر در پایین شهر نیویورک بروید، در آنجا “ریک کلی” و همراهش “سیندی هولی” را خواهید دید که در حال ساختن گیتارهایی پیچیده و پر از جزئیات ظریف از چوب‌های بازیافتی هستند، اگر مواد اولیه از بازاری مانند مک سورلی در گاتهام تهیه شده باشند، که چه بهتر. فیلمساز “ران من”، سازنده “کتاب کمیک محرمانه” (Comic Book Confidential) یک هفته از این روستای غربی دوستداشتنی را با جزئیات تمام به تصویر می‌کشد، از ملاقات‌های برنامه ریزی نشده با اسطوره‌ها (“جیم جارموش”، “نلز کلین”، “د روتز کریک داگلاس”) تا وسوسه شدن توسط دلالان ملکی برای ساخت قایق‌هایی برای ویترین مغازه‌ها. این مستند نامه‌ای عاشقانه به NYC است، به مفهوم جامعه، به کولیان و موسیقیدانانی که آنجا را خانه خود می‌نامند، به هنر منحصر به فرد ساختن گیتار استراکوستر، برای افتخار به کاری که می‌کنید، و برای پیدا کردن مکانی برای افراد عجیب و متفاوت که آن را خانه خود بدانند.
همچنین بخوانید: معرفی 10 مستند جذاب و دیدنی درباره اعتیاد به مواد مخدر
1. آپولو 11 – Apollo 11
برای باور کردن اینکه آرشیو تمام کلیپ‌ها، صداهای ضبط شده و به طور کلی مدارک اولین سفر به ماه در جولای 1969 کاملاً از بین رفته، دلایل کافی وجود داشت. سپس تاریخچه‌ای کاملاً منحصر به فرد از این قدم بزرگ بشریت ساخته شد، و می‌توان آن را تواضع مستند ساز بزرگ “تاد داگلاس میلر” (“دایناسور 13” (Dinosaur 13) نامید. این کارگردان از گنجینه‌ای از فیلم‌های دیده نشده، جزئیات تمام و کمال پرواز “نیل آرمسترانگ”، “باز آلدرین” و “مایکل کولینز” به کیهان، روایت فرزندان آنها و صحبت‌های دیگر استفاده کرد. حتی صحنه معروف اولین قدم آرمسترانگ از زاویه‌ای کاملاً متفاوت دیده می‌شود. تمام صحنه‌ها را به همراه آنها از لایه استراتوسفر (هوا کره) تماشا می‌کنیم، درست قبل از اینکه همه چیز با سرعت و زیبایی هر چه تمام‌تر به زمین باز گردد. این مستند درس تاریخ است و تجربه‌ای همه جانبه، کاری حیاتی از هنر غیرتخیلی و یک شاهکار منحصر به فرد می‌باشد.
امیدواریم از مطالعه این مقاله لذت برده باشید؛ منتظر شنیدن نظراتتان هستیم!
دیدگاه‌ها