همه چیز درباره کلسترول خون و نحوه درمان کلسترول بالا
کلسترول ماده‌ای است که کبد شما به‌طور طبیعی تولید می‌کند و وجود آن برای شکل‌گیری سلول‌ها، ویتامین دی و هورمون‌های خاص، لازم است. این ماده چرب مانند و چسبنده است. نمی‌تواند در آب حل شود و درنتیجه نمی‌تواند به‌تنهایی از طریق خون منتقل شود. لیپوپروتئین‌ها مواد دیگری هستند که در جگر تولید شده و باعث انتقال کلسترول از طریق خون خواهند شد. انواع مختلف لیپوپروتئین وجود دارد که برای سلامت شما ضروری هستند.
لیپوپروتئین‌های کم غلظت (LDL) که کلسترول بد نیز نامیده می‌شوند، ممکن است در عروق تجمع کرده و به مشکلاتی نظیر بیماری قلبی یا سکته منجر شوند. لیپوپروتئین‌های پر غلظت (HDL) که کلسترول خوب نامیده می‌شوند، کلسترول بد را به کبد بازمی‌گردانند تا تجزیه شود.
کبد می‌تواند تمام کلسترول موردنیاز شما را تولید کند اما بسیاری از غذاهایی که می‌خورید نیز حاوی چربی و کلسترول است. خوردن زیاد غذاهای حاوی چربی میزان کلسترول موجود در خون را افزایش می‌دهد. در این شرایط کلسترول خونتان بالا خواهد بود. این شرایط هیپرکلسترومی نام دارد. کلسترول بالا زمانی خطرناک‌تر است که چربی خوب پایین و چربی بد بالا باشد.
کلسترول بالا علائم خاصی ندارد. باید غذاهای سالم بخورید و میزان کلسترول خون را بررسی کنید. اگر این مشکل را درمان نکنید ممکن است به حمله قلبی یا سکته منجر شود.
چه چیزی باعث ایجاد کلسترول بالا می‌شود؟
با خوردن غذاهای ناسالم که کلسترول بالایی دارند، چربی‌های اشباع و چربی ترانس، کلسترولتان افزایش می‌یابد. نمونه‌ای از غذاهایی که باعث افزایش کلسترول می‌شوند عبارت‌اند از:
- گوشت قرمز
- جگر یا اعضای دیگر
- لبنیات پرچرب مانند پنیر، شیر، بستنی و کره
- تخم‌مرغ (زرده)
- غذاهای سرخ‌کرده مانند چیپس، سیب‌زمینی سرخ‌کرده، مرغ سرخ‌کرده و پیاز سرخ‌کرده
- کره بادام‌زمینی
- برخی از شیرینی‌ها مانند مافین
- غذاهای س رخ شده توسط کره کاکائو، روغن پالم یا روغن نارگیل
- شکلات
کلسترول بالا در مواردی ممکن است ژنتیکی باشد. به این معنا که به خوردوخوراکتان مربوط نیست بلکه به شیوه تجزیه چربی و کلسترول توسط ژن‌ها بستگی دارد. ژن‌ها از والدین به فرزندان می‌رسند. شرایط دیگر مانند دیابت و کم‌کاری تیروئید هم می‌توانند سبب افزایش کلسترول شوند. سیگار هم می‌تواند یکی از دلایل دیگر باشد.
چه کسانی درخطر ابتلا به کلسترول بالا قرار دارند؟
بیش از یک‌سوم آمریکایی‌ها به کلسترول بالا دچار هستند. تمام سنین، نژادها و جنسیت‌ها می‌توانند به کلسترول بالا دچار شوند. در این شرایط درخطر ابتلا به کلسترول بالا قرار دارید:
- وجود کلسترول بالا در خانواده
- خوردن غذاهای پرچرب
- ابتلا به اضافه‌وزن و چاقی
- ابتلا به دیابت، مشکلات کلیوی یا کم‌کاری تیروئید
علائم کلسترول بالا چه هستند؟
کلسترول بالا در اغلب موارد بدون علائم است. اغلب افرادی که چک آپ های منظم انجام نمی‌دهند با حمله قلبی یا سکته متوجه این مشکل می‌شوند. در برخی از موارد که افراد سابقه این بیماری را در خانواده دارند، به هیپرکلسترومی دچار بوده و کلسترول خون آن‌ها 300 میلی‌گرم در هر دسی لیتر است. این افراد ممکن است تجمع چربی را به شکل زانتوما در نواحی مختلف بدن یا چربی پلک نشان دهند. اگرچه بسیاری از افراد به کلسترول بالا مبتلا هستند اما از هر 500 نفر یک نفر به هیپرکلسترومی مبتلا است.
کلسترول بالا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
با انجام یک آزمایش خون می‌توانید متوجه میزان کلسترول خود شوید. پزشک از شما نمونه خون گرفته و آن را به آزمایشگاه ارسال می‌کند. ممکن است پزشک از شما بخواهد 12 ساعت پیش از انجام آزمایش ناشتا باشید. در این آزمایش کلسترول کلی، کلسترول خوب، کلسترول بد و تری گلیسیرید، اندازه‌گیری می‌شود. طبق گزارش مراکز بهداشتی این میزان‌ها قابل‌قبول هستند:
- کلسترول کلی: کمتر از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر
- کلسترول LDL: کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی لیتر
- کلسترول HDL: کمتر از 40 میلی‌گرم در دسی لیتر یا بیشتر
- تری گلیسیرید: کمتر از 150 میلی‌گرم در دسی لیتر
این میزان کلی است. اگر شما به بیماری خاصی مانند دیابت مبتلا باشید میزان کلسترول شما ممکن است متفاوت باشد. پزشکتان به شما خواهد گفت که میزان کلسترولتان باید چقدر باشد.
کلسترول بالا چگونه درمان می‌شود؟
ورزش و رژیم غذایی سالم می‌تواند میزان کلسترولتان را کاهش دهد. گاهی اوقات هم مصرف دارو لازم است. مخصوصاً اگر میزان کلسترول LDL بسیار بالا باشد.
دارو
رایج‌ترین دارو برای درمان کلسترول بالا استاتین است. استاتین مانع تولید کلسترول در کبد می‌شود. همچنین به‌صورت مستقیم میزان کلسترول LDL خون و تری گلیسیریدها را کاهش داده و برخی از آن‌ها نیز ممکن است میزان کلسترول خوب را نیز افزایش دهند.
نمونه‌هایی از استاتین عبارت‌اند از:
- آتورواستاتین (لیپیتور)
- فلوواستاتین (لسکول)
- روزوواستاتین (کرستور)
- سیواستاتین (زوکور)
داروهای دیگر کلسترول بالا عبارت‌اند از:
- نیاسین
- رزین‌های اسید روغنی یا داروهایی مانند کولزوالام (ولکول)، کولزتیپول (کولستید)، یا کولستیرامین (پریوالیت).
- تجزیه‌کننده‌های کلسترول مانند ازتیمیب (زتیا)
این داروهای ترکیبی هم جذب کلسترول مصرفی را کاهش داده و هم مانع تولید کلسترول کبد می‌شوند. یکی از نمونه‌های آن ترکیب ازتیمیب و سیمواستاتین (ویتورین) است.
تغییر در سبک زندگی
از انجاییکه سبک زندگی یک فرد می‌تواند میزان کلسترول را بدتر کند بنابراین تغییر آن ضروری است. برای کاهش کلسترول خون خود این مراحل را انجام دهید.
- غذاهایی که میزان چربی ترانس یا اشباع آن کمتر است مصرف کنید. گوشت کم‌چرب مانند مرغ یا ماهی سرخ نشده، میوه، سبزی و غلات. از غذاهای چرب، سره شده، کربوهیدرات یا قند فرآوری شده پرهیز کنید.
- ماهی حاوی امگا 3 بخورید تا میزان کلسترول LDL کاهش یابد. برای مثال، سالمون، ماهی خال‌خالی و شاه‌ماهی سرشار از امگا 3 هستند. گردو، دانه کتان و بادام هم سرشار از امگا 3 هستند.
- از مصرف زیاد الکل بپرهیزید.
- روزانه حداقل 30 دقیقه و پنج روز در هفته، ورزش کنید.
- سیگار را ترک کنید.
مکمل‌های غذایی و گیاهی
برخی از غذاها و مکمل‌ها می‌توانند میزان کلسترول را کاهش دهند، اگرچه هنوز تأثیر آن‌ها ثابت نشده است.
- فیبر
- سویا
- سبوس جو (در بلغور جو دوسر و جو)
- جو
- کنگر فرنگی
- اسفرزه
- بارهنگ کتانی (در پوسته دانه)
- دانه کتان
برخی از گیاهان دارویی هم مفید می‌باشند. البته این موضوع هنوز کاملاً اثبات نشده است. برخی از این داروها عبارت‌اند از:
- سیر
- زیتون
- زالزالک
- چای سبز
همیشه پیش از مصرف داروی گیاهی یا مکمل غذایی با پزشک خود مشورت کنید. زیرا این داروهای گیاهی ممکن است با برخی از داروها تداخل ایجاد کنند.
برای درمان کلسترول بالا باید به سراغ کدام پزشک‌ها برویم؟
پزشک عمومی‌تان می‌تواند در وهله اول میزان کلسترولتان را بررسی کند. این کار توسط آزمایش خون انجام می‌شود. اگر میزان کلسترولتان بالا بود و درخطر بیماری قلبی قرار داشته باشید باید به متخصص مراجعه کنید. برای مثال، اگر به‌اضافه‌وزن دچار باشید، یا رژیم سالمی ندارید یا ورزش نمی‌کنید توصیه‌هایی به شما می‌شود. متخصصانی که در کاهش میزان کلسترول خون به شما کمک می‌کنند عبارت‌اند از:
- متخصصین قلب و عروق در زمینه مشکلات قلبی متخصص هستند. اگر کلسترول بالا موجب ایجاد بیماری قلبی یا فشارخون شده، متخصص قلب می‌تواند به شما کمک کند.
- متخصص تغذیه یا رژیم غذایی می‌تواند در ارائه رژیم غذایی سالم به شما کمک کند. آن‌ها با توجه به علاقه‌های غذایی‌تان رژیم مناسبی برای کاهش کلسترول در اختیارتان قرار می‌دهند.
- لیپیدولوژیست چربی خون را بررسی می‌کند. این شاخه هنوز متخصصان کمی دارد و جدید می‌باشد. درصورتی‌که داروهای کاهش کلسترول یا تغییر در سبک زندگی مؤثر واقع نشد این متخصص می‌تواند راه‌حل‌های دیگر ارائه دهد.
- فیزیولوژیست با ارائه یک برنامه ورزشی به فرد کمک می‌کند تا فعالیت خود را افزایش دهد. در این صورت با انجام ورزش به سلامت قلب دست می‌یابید.
- متخصص غدد در تشخیص غدد متخصص است و می‌تواند به افرادی که دچار عدم تعادل هورمون‌ها هستند کمک کند.
عوارض کلسترول بالا چه هستند؟
اگر کلسترول بالا درمان نشود می‌تواند رگ‌های خونی را مسدود کند و فرد را به آترواسکلروز مبتلا کند. در طول زمان مواد دفعی کلسترول رگ‌ها را باریک کرده و مانع عبور جریان خون می‌شود. آترواسکلروز یک مشکل جدی است که می‌تواند عوارض مختلفی داشته باشد. این عوارض عبارت‌اند از:
- سکته
- حمله قلبی
- آنژین (درد قفسه سینه)
- بیماری عروقی
- فشارخون بالا
- نارسایی کلیه، درصورتی‌که چربی در شریان‌های کلیوی تجمع کرده و مانع رسیدن خون به آن نقاط شود
چگونه می‌توان از ابتلا به کلسترول بالا پیشگیری کرد؟
کلسترول بالا اگر ژنتیکی باشد قابل‌پیشگیری نیست. پزشکتان می‌توان در کاهش میزان کلسترول به شما کمک کند تا به مشکلات جدی ختم نشود:
- ورزش منظم
- رژیم غذایی سالم و عاری از چربی حیوانی
- مصرف غذاهای پخته، بخارپز و کبابی به‌جای خوردن غذای سرخ‌شده
- مصرف گوشت کم‌چرب
- مصرف لبنیات کم‌چرب یا بدون چربی
- عدم مصرف فست فود
- مصرف غذاهای سرشار از فیبر
- عدم استعمال سیگار. استعمال سیگار رگ‌های خونی را مسدود نموده و احتمال بیماری‌های قلبی و سکته را افزایش می‌دهد.
- عدم مصرف بیش‌ازحد الکل. مصرف متعادل الکل (روزانه دو لیوان) می‌تواند میزان کلسترول خوب را افزایش دهد.
- چک آپ منظم کلسترول. یک فرد سال بالای 20 سال باید هر چهار تا شش سال یک‌بار باید چک آپ انجام دهد. اگر در معرض ابتلا به کلسترول بالا قرار دارید باید چک اپ های بیشتری انجام دهید.
- وزن متعادل داشته باشید.
چشم‌انداز کلسترول بالا چیست؟
کلسترول بالا در صورت درمان نشدن می‌تواند به مشکلات جدی یا حتی مرگ منجر شود. با گذشت زمان درمان کلسترول بالا و بیماری قلبی پیشرفت می‌کند. دارو و آموزش‌های انجام شده میزان مرگ و میز در اثر بیماری قلبی و عوارض دیگر را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داده است.
بااین‌حال فشارخون بالا در کشور امریکا یک معضل جدی است زیرا افراد رژیم سالمی نداشته و تحرک ندارند. برای افزایش طول عمر و داشتن یک زندگی سالم بهتر است سبک زندگی خود را تغییر داده، بیشتر ورزش کنید و غذاهای سالم مصرف کنید.
دیدگاه‌ها