آیا کودک نوپایتان استرس دارد؟
دوران کودکی دوران رشد فیزیکی، احساسی و شناختی است. به دلیل تغییرات زیادی که در بدن آن‌ها رخ می‌دهد نسبت به دنیای اطرافشان حساس شده و به‌سرعت دچار استرس می‌شوند. افزایش استقلال تدریجی کودک و تجربه‌های جدید این حساسیت را برمی‌انگیزد. در اینجا دلایل استرس کودک، نشانه‌های آن و راه‌های از بین بردن آن را به شما معرفی می‌کنیم.
علائم استرس کودکان
این نشانه‌ها ممکن است در کودکان مختلف متفاوت باشند. زیرا هر کودک منحصربه‌فرد است و علائم خاص خود را نشان می‌دهد. بنابراین والدین باید به دنبال نشانه‌های شک‌برانگیز باشند. در این حین می‌توانید به رفتار و آواهای کودک خود توجه کنید تا ببینید چه تغییری کرده است. تغییرات رفتاری علائم استرس هستند. در اینجا برخی از این علائم را خواهید دید:
- تغییر در الگوی خواب یا عادت‌ها غذایی
- تغییر در احساسات (علائم ناراحتی، حساسیت، کناره‌گیری یا خشم)
- افزایش گریه و بی‌تابی
- ترس و کابوس در حین خواب
- ناراحتی‌های فیزیکی نظیر سردرد و شکم‌درد
- سرفه و علائم فیزیکی
- عادت‌هایی نظیر مکیدن انگشت یا جویدن و کندن موها
- تغییر در تحریکات روده
البته این علائم همیشه نشان‌دهنده استرس نیستند می‌توانند به دلیل مشکلات رفتاری، عادات و یا رشد باشند. اگر این رفتارها ادامه پیدا کند می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات حادتر باشد و باید به یک متخصص حرفه‌ای مراجعه شود.
دلایل استرس کودکان
ترس از جدایی
کودکان نوپا با به‌تدریج متوجه می‌شوند که والدین یا پرستار مراقب آن‌هاست درنتیجه هنگامی‌که از آن‌ها دور می‌شوند بی‌تابی می‌کنند. این جدایی می‌تواند از جدایی چندثانیه‌ای برای راه رفتن تا جدایی‌های چندساعتی برای رفتن به مهدکودک باشد. اگرچه این رفتارها واکنش کودک به جدایی از والدین باشد، اما می‌تواند نشان‌دهنده استرس او نیز باشد. درنتیجه هنگام جدایی از والدین یا پرستار بدرفتاری نشان می‌دهد.
تغییرات جزئی یا چشمگیر در خانواده
تغییرات چشمگیر در خانواده نظیر مرگ، جدایی، از دست دادن شغل والدین یا نقل‌مکان، می‌تواند برنامه‌ریزی خانواده را به هم زده و حتی آرام‌ترین کودکان را نیز وحشت‌زده کند. حتی تغییرات مثبت مانند به دنیا آمدن یک عضو جدید هم می‌تواند کودک شما را بترساند زیرا باید به وضعیت جدید خو بگیرد. درنتیجه هر اتفاقی که برنامه همیشگی را تغییر دهد می‌تواند استرس‌زا باشد.
آموزش و یادگیری
اگرچه آموزش و یادگیری می‌تواند در زندگی کودک نقطه عطفی باشد اما اگر والدین کودک را تحت‌فشار قرار داده، او را به مدرسه رفتن مجبور کنند و یا بدرفتاری نشان دهند، کودک دچار استرس می‌شود. بنابراین پیش‌ازاین کار فرزند خود را آماده کنید. او با این رفتار به شما نشان می‌دهد که در حال حاضر برای یادگیری آماده نیست. هرچقدر شما پافشاری کنید استرس او افزایش می‌یابد. به‌جای ناراحتی با متخصص مشورت کرده و یا از کتاب‌ها و منابع آنلاین کمک بگیرید.
زمان‌بندی‌های پیچیده و سنگین
کودکان در زمان حال زندگی می‌کنند و دوست دارند از لحظه‌لحظه آن لذت ببرند، بنابراین مشخص کردن فعالیت‌های مختلف برای او و فرستادن به کلاس‌های مختلف می‌تواند استرس او را افزایش دهد. بنابراین اگر برای فرزند خود برنامه‌های سنگین مشخص کنید استرس او افزایش خواهد یافت.
راه‌حل‌هایی برای کاهش استرس کودک
آرام باشید و با او کنار بیایید
باید آرامش خود را حفظ کنید و در کنار کودکتان باشید اما درعین‌حال نباید در این کار زیاده‌روی کنید. باید به او نشان دهید که در صورت جدا شدن از او اتفاقی رخ نخواهد داد. او باید متوجه شود که در صورت تنها شدن نباید بترسد یا دچار استرس شود. شما باید با زبان، رفتار و بدنتان به او نشان دهید که نگرانی‌اش را درک می‌کنید اما درعین‌حال برنامه‌تان را تغییر نمی‌دهید. اگر قرار است برای کاری فرزندتان را به خانه اقوام بفرستید به او بگویید می‌دانم که دوست داری در خانه بمانی، اما درعین‌حال در را باز کرده و آماده رفتن شوید. با این کار به او می‌گویید که او را درک می‌کنید اما باید به برنامه خود برسید.
به برنامه‌ریزی خود عمل کنید
برنامه‌های روزانه مانند بردن کودک به مهد، تغذیه و یا گذاشتن او در اتاق‌خواب خودش را انجام دهید. با این کار کودک تصور می‌کنید که می‌داند چه چیزی در انتظارش است و بر همه‌چیز کنترل دارد، درنتیجه آرام‌تر می‌شود. باید همیشه او را در ساعت مشخص به تخت خواب ببرید، زیرا اگر خسته شوند بیشتر به استرس دچار خواهند شد. برای اینکه کودکتان راحت‌تر بتوانند با استرس‌های روزانه کنار بیایند باید خواب خوبی داشته باشند، چرت‌های روزانه را فراموش نکنند، غذای سالم بخورند و فعالیت‌های زیادی داشته باشند. برنامه‌های دیگری مانند آموزش یا تغییر به یک اتاق‌خواب بزرگ‌تر را به تعویق بیندازید. اجازه دهید تا کودکان آرام‌تر شوند و سپس آن‌ها را آغاز کنید.
ساعت‌های مخصوصی برای استراحت مشخص کنید
برای آماده شدن برای فعالیت‌های خاص یا چرت زدن ساعت‌های مشخص تنظیم کنید. زیرا ساعت بدن کودکان کندتر است. آن‌ها درباره کاری که قرار است بعداً انجام دهند فکر نمی‌کنند. آن‌ها در حین تماشای غذاخورن گربه، رنگ‌آمیزی و کارهای دیگر فقط به همان‌ها فکر می‌کنند، پس بر اولویت‌های فرزند خود تمرکز کرده و درکنار فرزند خود لذت ببرید. اطمینان حاصل کنید که با فشار آوردن بر فرزندتان لذت‌های او را سلب نکنید.
او را به‌خوبی راهنمایی کنید
نحوه رفتار و واکنش والدین به استرس‌های کودکان به فرزندان کمک می‌کند تا راحت‌تر با این مسئله کنار بیایند. باید با فرزندتان صادق باشید، به او بگویید مادربزرگش بیمار بود و از دنیا رفته است. اگر دراین‌باره سؤال داشت تا جایی که برای سن او مناسب باشد و خودتان هم راحت باشید به سؤالاتش پاسخ دهید. اگر قرار است بچه‌دار شوید از چند هفته قبل درباره آن کتاب داستان بخوانید. بر نقش او به‌عنوان برادر یا خواهر بزرگ‌تر تأکید کنید تا این تغییر برای او راحت‌تر باشد. به او بگویید که احساسات و افکارش مهم هستند، اما اطلاعاتی که از درک آن‌ها عاجز باشد در اختیارش قرار ندهید.
دقت کنید چه برنامه‌های تلویزیونی تماشا می‌کند
درباره برنامه‌هایی که فرزندتان تماشا می‌کند دقت کنید. زمانی که مشغول تماشای اخبار هستید ممکن است فرزندتان تمام خشونت‌های ممکن را بشنود. برنامه‌های مخصوص را به زمانی که فرزندتان خواب است اختصاص دهید یا زمانان ها را کوتاه‌تر کنید. اگرچه این کار کمی مشکل است اما برنامه‌های مخصوص خود را به زمانی اختصاص دهید که فرزندتان در اتاق حضور ندارد و در صورت حضور او برنامه‌های مناسب سن اش را پخش کنید.
او را بیش‌ازپیش در آغوش گرفته و ببوسید
برای آرامش خاطر کودک و کمک کردن به او به خو گرفتن به شرایط جدید بیش‌ازپیش به او توجه کرده و او را ببوسید. چه موارد استرس‌زا منفی باشند یا مثبت، درهرصورت افزایش توجه می‌تواند اعتمادبه‌نفس و مهارت‌های فرزندتان را افزایش داده و باعث شود سریع‌تر به تغییرات خو بگیرد.
دیدگاه‌ها